Autor: admin

Nieznajowa to nieistniejąca wioska położona u ujścia Zawoi do Wisłoki. Obecnie stoją tu tylko dwa domy. Jednym z nich jest Chatka Studencka działająca pod patronatem Stowarzyszenia Miłośników Nieznajowej (czynna w czasie wakacji akademickich). Dawniej była to leśniczówka, która istniała tu od czasów, gdy wieś należał do hrabiów Skrzyńskich. Nieznajowa była lokowana na prawie wołoskim przez Stefana Oleśko ze Świątkowej na mocy przywileju króla Zygmunta I Starego wydanego 4 września 1546 roku. W 1581 roku wioska stanowiła część majątku Stadnickich i liczyła dwa gospodarstwa: sołtysie i kmiecie. Z czasem osada rozrosła się, bo już w I połowie XVII wieku na terenie wsi funkcjonowały folusz, młyn i stępy (urządzenia do obłuskiwania i kruszenia ziaren na kaszę). W 1718 roku wieś stała się częścią starostwa bieckiego za sprawą decyzji króla Augusta II. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku ostatni dzierżawca starostwa, Wilhelm Siemieński, odkupił wieś z rąk Austriaków. W 1780 roku zbudowano cerkiew. W 1886 roku zanotowano 332 osoby zamieszkujące wieś, wszyscy wyznania greckokatolickiego. W tym czasie cerkiew w Nieznajowej była filią parafii w Czarnem. W 1890 roku, wioska przeszła w ręce hrabiny Franciszki Potulickiej ze Żmigrodu, a 29 lat później (1919 r.) kupił ją hrabia Aleksander Skrzyński z Zagórzan, znany polityk, premier i minister spraw zagranicznych w latach 1925-1926. W czasie I wojny światowej przez Nieznajową przechodziły fronty, które siały ogromne spustoszenie. Nie obyło się bez aresztowań, a 6 osób trafiło do obozu w Thalerhofie. W 1928 roku wszyscy Łemkowie zmienili religię na prawosławie. W 1936 roku wybudowano nową kaplicę prawosławną. W latach 30-tych XX wieku w Nieznajowej pracowały dwa duże młyny, a przy jednym z nich działała mała elektrownia wodna. W XIX i I połowie XX wieku wieś była ośrodkiem handlowym, w którym odbywały się cztery duże jarmarki w ciągu roku: w święto Wniebowstąpienia, 13 sierpnia, 10 września i 30 października. Z kolei na mniejszych targach, odbywających się co dwa tygodnie, handlowano wołami i krowami. Po zwierzęta przyjeżdżali żydowscy kupcy aż ze Żmigrodu i Gorlic. W czasie II wojny światowej w okolicy wsi nie było większych walk, ale w 1944 roku, ze względu na toczące się nieopodal walki w Ciechani i Żydowskiem (część tzw. operacji dukielsko-preszowskiej), wsią zainteresowali się Niemcy. W leśniczówce urządzili wówczas sztab oraz wybudowali schrony na stokach góry. W 1945 roku Łemkowie przenieśli się dobrowolnie do ZSRR, a miejscowi Polacy – do Czarnego. Z czasem tereny Nieznajowej zostały przejęte pod wypas owiec, gdzie gospodarowali głównie górale z Podhala i PGR w Jasionce. Od 1969 roku aż do stanu wojennego we wsi funkcjonował zakład karny. To w głównej mierze więźniowie tego zakładu przyczynili się do zniszczenia starej wieży cerkiewnej oraz kapliczek i krzyży, które zachowały się po wojnie.

Jednym ze śladów po dawnej wsi jest kapliczka domkowa na granicy z Wołowcem, która stoi przy dawnej drodze prowadzącej do wsi, nad potokiem Zawoja. Datowana jest na koniec XIX wieku. Najbardziej charakterystycznym miejscem w nieistniejącej wsi są cmentarz i cerkwisko. Na przycerkiewnym cmentarzu ustawionych jest 11 piaskowcowych nagrobków, w tym 7 zwieńczonych trójramiennym krzyżem z postacią Chrystusa, natomiast pozostałe 4 z płaskorzeźbami na cokole bądź inskrypcjami. Tuż obok cmentarza stała niegdyś greckokatolicka cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana zbudowana w 1780 roku. Obecnie pozostały po niej ślady kamiennej podmurówki, a w jej dawnym obejściu ustawiono mały obelisk z kamieni, na których zamontowano tablicę z wizerunkiem dawnej cerkwi i fragmentem wiersza J. Harasymowicza pt. „Nieznajowa cerkiew przewrócona”: „I Pantokrator przewrócony i w kurzu/ Skrzydlaty Michał przewrócony z koniem/ Zarastają kaliną i gąszczem łopuchów/ Wielkie usta cerkwi w Nieznajowej”. Jedną z mijanych na trasie kapliczek jest kapliczka z wnęką, zwieńczona małą cebulastą banią, a na niej osadzony jest trójramienny krzyż z figurą Chrystusa. Tuż obok kapliczki, stoją symboliczne drzwi łemkowskiej chyży z numerem 36, na których wisi tablica z informacją o Nieznajowej. Nieco dalej w kierunku zachodnim można odnaleźć kolejny obiekt sakralny, w postaci piaskowcowego krzyża, typu łacińskiego z figurą ukrzyżowanego Chrystusa z 1894 roku.