Podróże małe i duże – Dwa Karpie Jedlicze

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego Sanok noclegi Jedlicze Łemkowie Bojkowie Pogórzanie Dolinianie nafta Galicja

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku zostało otwarte dla zwiedzających w 1966 roku z inicjatywy ówczesnego wojewódzkiego konserwatora zabytków Jerzego Tura oraz pierwszego dyrektora Muzeum Ziemi Sanockiej Aleksandra Rybickiego. Na wstępie trzeba podkreślić, że jest to największe pod względem liczby zgromadzonych obiektów muzeum etnograficzne w Polsce.

Historia Skansenu

O historii Skansenu można poczytać na oficjalnej stronie.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Obiekty w Skansenie

Muzeum prezentuje wiejskie budownictwo Beskidu Niskiego, Bieszczadów oraz przyległych do nich pogórzy. Jest podzielone na sektory, które odpowiadają dawnym grupom etnograficznym, takim jak: Pogórzanie Wschodni i Pogórzanie Zachodni, Dolinianie, Bojkowie i Łemkowie.

Pogórzanie Zachodni

Pogórzanie zachodni to polska grupa etniczna zamieszkująca tereny od rzeki Białej na zachodzie, do historycznej, XIV-wiecznej granicy między Polską a Rusią na wschodzie (po Jasiołkę i Wisłok, od Przełęczy Dukielskiej po Krosno, Strzyżów, Czudec i Rzeszów). Grupa ta powstała w okresie średniowiecza w wyniku zasiedlenia Pogórza Ciężkowicko-Dynowskiego przez ludność z województwa krakowskiego i sandomierskiego. Podstawowym zajęciem pogórzan była uprawa roli, hodowla bydła, bartnictwo. Rozwinęło się tu również tkactwo.

Karczma z Lisznej, pow. sanocki (ok. 1890)
Dwór ze Święcan
Tartak ze Zdyni, pow. gorlicki (1904)
Chałupa z Rożnowic, pow. gorlicki (1858)
Stajnia (ok. 1890)
Piwnica (ok. 1900)
Stodoła (1891)
Chlewik dla świń (1905)
Chałupa z Rzepiennika Strzyżewskiego, pow. tarnowski (1866)
Piec garncarski (pocz. XX w.)
Chałupa z Moszczenicy, pow. gorlicki (1860)
Spichlerz z Jaszczwi, pow. krośnieński (ok. 1890)
Stodoła z Błażkowej, pow. jasielski (koniec 1. poł. XIX w.)
Maneż kieratowy z Zagórzan, pow. gorlicki (1907)
Zagroda tkacka z Korczyny, pow. krośnieński (1790)
Kapliczka szafkowa z Jaszczwi, pow. krośnieński (koniec XIX w.)
Chałupa z Ustrobnej, pow. krośnieński (1897)
Stodoła z Jaszczwi, pow. krośnieński (2. poł. XIX w.)
Wiatrak z Turaszówki, pow. krośnieński (1923)
Słup z kapliczką szafkową z Jaszczwi, pow. krośnieński (1879)

Pogórzanie Wschodni

Pogórzanie wschodni to część polskiej grupy etnograficznej wyodrębnionej z Pogórzan. Obszarowo zamieszkiwali Pogórze Strzyżowskie, Pogórze Bukowskie, Pogórze Dynowskie oraz Kotlinę Krośnieńską po wschodniej i zachodniej stronie dorzecza rzeki Wisłok od Zydranowej na południu do Kańczugi na północy.

Wiatrak z Domaradza, pow. brzozowski (1926)
Wiatrak z Urzejowic, pow. przeworski (1902)
Dzwonek alarmowy
Chałupa z Węglówki, pow. krośnieński (1892)
Bróg (rekonstrukcja)
Pasieka (od końca XIX w. do połowy XX w.)
Chałupa z Niebocka, pow. brzozowski (1901)
Kapliczka z Nowej Wsi Czudeckiej, pow. strzyżowski (2 poł. XIX w.)
Szkoła z Wydrnej, pow. brzozowski (ok. 1880)
Chałupa z Bliznego, pow. brzozowski (ok. 1890)
Stodoła z Raczkowej, pow. sanocki (poł. XIX w.)
Chlewik ze Srogowa Dolnego, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Studnia
Krzyż z kapliczką szafkową z Jaszczwi, pow. krośnieński (ok. 1880)
Zagroda jednobudynkowa z Równego, pow. krośnieński (1824)
Zagroda jednobudynkowa z Lutczy, pow. strzyżowski (ok. 1870)
Chałupa z Dydni, pow. brzozowski (1871)
Murowana kapliczka z Jabłonki, pow. brzozowski (1890)
Stodoła z Łubna, pow. rzeszowski (koniec XIX w.)
Chałupa z Niebocka, pow. brzozowski (1892)
Stodoła z Jasienicy Rosielnej, pow. brzozowski (ok. 1850)
Piwnica ziemna tzw. „gruba” (pocz. XX w.)
Kierat konny (pocz. XX w.)
Kościół pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego (1667)
Plebania rzymskokatolicka z Ropy, pow. gorlicki (ok. 1865)
Spichlerz z Grabownicy Starzeńskiej, pow. brzozowski (1627)
Stajnia z Libuszy, pow. gorlicki (koniec XIX w.)
Stodoła z Nozdrzca, pow. brzozowski (1855)
Studnia z Woli Krzywieckiej, pow. przemyski (2. poł. XIX w.)
Chałupa z Kopytowej, pow. krośnieński (1. poł. XX w.)

Dolinianie

Dolinianie zamieszkiwali wschodnią część Dołów Jasielsko-Sanockich oraz okolice Leska, Sanoka i Mrzygłodu, na południu sięgali po pasmo Bukowicy. Była to grupa mieszana, złożona z ludności polskiej i ruskiej z niewielką domieszką ludności niemieckiej, która szybko zatraciła odrębność etniczną.

Kapliczka z Lisznej, pow. sanocki (1867)
Karczma zajezdna z Rogów, pow. krośnieński (1. poł. XIX w.)
Studnia (koniec XIX w.)
Kuźnia z Haczowa, pow. brzozowski (1855)
Remiza strażacka z Lipinek, pow. gorlicki (1934)
Szopa strażacka z Jaćmierza, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Nowosiółek, pow. leski (ok. 1910)
Zagroda z Tyrawy Solnej, pow. sanocki (ok. 1910)
Studnia z Nowosiółek (ok. 1910)
Ekspozycja urządzeń olejarskich z Siedlisk-Bogusz, pow. dębicki (okres międzywojenny)
Chałupa z Glinnego, pow. leski (ok. 1925)
Studnia z Lisznej, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Bróg z Kuźminy (pocz. XX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Posady Olchowskiej, pow. sanocki (ok. 1880)
Chałupa z Dąbrówki (1681)
Pasieka z Lisznej, pow. sanocki
Studnia z Roztoki, pow. przemyski (pocz. XX w.)
Zagroda z Nadolan (1866)
Kapliczka domkowa z Uherzec, pow. leski (1924)

Bojkowie

Bojkowie są to potomkowie osadników rusko-wołoskich, osiedlających się na terenie Bieszczadów w XV i XVI wieku.

Chałupa („chyża”) ze Skorodnego, pow. bieszczadzki (1861) ze studnią
Budynek mieszkalny ze Skorodnego, pow. bieszczadzki (1906)
Młyn wodny z Woli Komborskiej, pow. krośnieński (ok. 1880)
Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy, z Grąziowej, pow. bieszczadzki (1731)
Dzwonnica ze wsi Sierakośce, pow. przemyski (1712)
Jednobudynkowa zagroda z Wołkowyi, pow. leski (pocz. XIX w.)
Cerkiew pw. św. Onufrego Pustelnika (1750)
Dzwonnica (1751)
Kostnica (XVIII w.)
Cmentarz przycerkiewny

Łemkowie

Łemkowie to wschodniosłowiańska grupa etniczna będąca potomkami rusko-wołoskich osadników zamieszkujących od XV wieku tereny Beskidu Niskiego po obu stronach granicy polsko-słowackiej (od Osławy i Osławicy na wschodzie, do rzeki Białej na zachodzie). Łemków dzieli się na: zachodnich (w okolicach Krynicy i górnego biegu rzeki Białej), środkowych (do rzeki Jasiołki) i wschodnich (do rzeki Osławy). Podstawą gospodarki łemkowskiej była uprawa ziemi i hodowla. Łemkowie zajmowali się również rzemiosłem.

Budynek mieszkalno-gospodarczy („chyża”) z Komańczy, pow. sanocki (1885)
Spichlerz z Komańczy (pocz. XX w.)
Spichlerz z Komańczy (pocz. XX w.)
Studnia
Chałupa („chyża”) ze Smolnika, pow. sanocki (1925)
Krzyż z Krempnej, pow. jasielski (koniec XIX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Królika Polskiego, pow. krośnieński, (koniec XIX w.)
Chałupa z Pielgrzymki (1870)
Studnia z Pielgrzymki, pocz. XX w.
Chałupa ze Zdyni, pow. gorlicki (ok. 1910)
Spichlerz (tzw. sypaniec) z Koniecznej, pow. gorlicki (ok. 1860)
Zagroda jednobudynkowa z Klimkówki, pow. gorlicki (ok. 1920)
Cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy z Ropek, pow. gorlicki (1801)
Dzwonnica bramna z Ropek (1904)
Cmentarz przycerkiewny (rekonstrukcja)
Kamienna kapliczka św. Mikołaja, z Krempnej, pow. jasielski (koniec XIX w.)

Poza sektorami: Dworek podmiejski Stupnickich z Sanoka (poł. XIX w.), dom podmiejski z Sanoka (lata 30. XX w.), Kuźnia z Wyżnego, pow. strzyżowski (2. poł. XIX w.)

Miasteczko Galicyjskie

Dużą atrakcję stanowi sektor małomiasteczkowy, stanowiący rekonstrukcję zabudowy ryku dawnego galicyjskiego miasteczka ze wszystkimi jego funkcjami. Można tu zobaczyć m.in. sklepy różnych branż, urząd gminy, synagogę, domy rzemieślników. Na terenie miasteczka umiejscowione są domy przeniesione z Jedlicza, Dębowca, Jaślisk, Sanoka, Brzozowa, Jaćmierza, Niebylca, Birczy, Rybotycz, Sokołowa i Starej Wsi, a także dom żydowski z Ustrzyk Dolnych i remiza z Golcowej.

Sektor naftowy

Ze względu na fakt, że Podkarpacie jest najstarszych ośrodkiem górnictwa naftowego na świecie, a rafinerie i kopalnie ropy naftowej istniały tutaj już przed 1884 rokiem, to wyjątkową częścią Muzeum jest sektor kopalnictwa naftowego.

Kolekcja powozów

Ciekawym uzupełnieniem jest wystawa kolekcji wozów i powozów używanych na ziemiach polskich na przestrzeni wieków.

Informacje na temat godzin otwarcia i cen biletów szukajcie na stronie Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.

K.B.

Ośrodek CARITAS w Myczkowcach

Ogród Biblijny

Ogród Biblijny stanowi specyficzny zapis teologii Biblijnej. Jednocześnie zawiera przemyślaną i uporządkowaną katechezę o biblijnej historii zbawienia. Posadzone w Ogrodzie rośliny, które są wymienione w Biblii oraz różnego rodzaju elementy kompozycji wprowadzają w wydarzenia przedstawione w Piśmie Świętym.

Ogród Biblijny w Myczkowcach powstał na przełomie 2009 i 2010 roku. Inicjatorem tego przedsięwzięcia jest ks. Bogdan Janik, dyrektor Ośrodka, który twierdzi, że „jest to dobre miejsce do ewangelizacji przedstawienia w formie różnych roślin i modeli architektonicznych przybliżają nam treści Pisma Świętego. Odbiorca ma tu możliwość odnalezienia konkretnych cytatów z Biblii nawiązujących do konkretnego gatunku lub wydarzeń. Celem kontemplacji treści biblijnych urządzono tu miejsca siedzące. Swoistą atmosferę tego miejsca tworzy również odtwarzana w tle muzyka”.

Urządzony w formie parku linearnego zajmuje powierzchnie 80 arów. Zwiedzanie odbywa się w jednym kierunku poprzez promenadę o długości 230 m.

Do ogrodu wchodzi się przez wąską bramę.

Pierwszym elementem Ogrodu jest Księga Biblii.

„Otwarta księga stojąca na początku drogi wiodącej meandrami przez ogród biblijny oznacza, że to założenie ogrodowe, w którym jesteśmy, ma za zadanie ułatwić wyobrażenie sobie treści zawartych w Biblii. Będzie to możliwe poprzez zobaczenie roślin wymienionych na kartach Pisma Świętego, budowli i fragmentów tekstów biblijnych. Umieszczenie krótkiego wersetu: Do Pana należy ziemia i to, co ją napełnia … (Ps 24,1) daje wyraz temu, że nawet ten skrawek 80 arowej powierzchni w sercu Bieszczad należy do Pana, a to, że powstał jest znakiem błogosławieństwa i daru Bożego.”

dr hab. Zofia Włodarczyk „Ogród Biblijny w Myczkowcach”

Kolejne punkty Ogrodu:

Roślinne przedstawienie Menory, siedmioramiennego świecznika wykonanego z bukszpanu. Płomienie Menory symbolizowały obecność Boga wśród Izraelitów.

Przejście przez Morze Czerwone z sadzawką wypełnioną czerwonym grysem.

Wędrówka przez Pustynię z symbolicznym przedstawieniem laski Aarona i miedzianego węża na palu.

Góra Synaj przypominająca o wydarzeniach związanych z nadaniem Praw.

Makieta Świątyni Jerozolimskiej wykonana w skali 1:10.

Rodowód Jezusa sporządzony z żywopłotu bukszpanowego stanowi łącznik pomiędzy Starym a Nowym Testamentem.

Rzeka Jordan, miejsce Chrztu Jezusa, w formie niewielkiego strumienia.

Pustynia Judzka i żyzne pola z gatunkami zbóż uprawianymi w czasach biblijnych.

Winnica z wieżą strażniczą i kamienne kopce z winoroślami.

Kolejne trzy punkty ogrodu to odniesienie do nauk Chrystusa.

Studnia Jakuba w otoczeniu m.in. krokusów, tulipanów, hiacyntów, narcyzów, lilii.

Ogród Oliwny wprowadzający do przedstawienia Męki Pańskiej i góry Golgoty.

Pusty Grób z sadzonkami aloesu, używanego do pozyskiwania żywicy balsamicznej, którą balsamowano ciała zmarłych.

Przedstawienie Zesłania Ducha Świętego.

Ogród Biblijny w Myczkowcach jest wyjątkową atrakcją turystyczną w regionie.

W dalszej części Ośrodka można zwiedzić Park Miniatur oraz mini-zoo.

Park miniatur - Centrum Kultury Ekumenicznej

W Parku miniatur zgromadzono blisko 140 makiet cerkwi greckokatolickich, prawosłowanych oraz kościołów rzymskokatolickich z terenu południowo-wschodniej Polski, Słowacji i Ukrainy. Wszystkie miniatury wykonano w skali 1:25.

Jednym z celów powstania Centrum Kultury Ekumenicznej (CKE) było ukazanie różnorodności stylów bogatej sakralnej architektury drewnianej, poszczególnych grup etnicznych. Zaprezentowane sektory to Pogórzanie, Zamieszańcy, Łemkowie, Łemkowie słowaccy, Grupa Polsko-Ruska, Dolinianie, Teren mieszany, Bojkowie i Bojkowie ukraińscy.

Do najstarszych kościołów rzymskokatolickich na terenie Pogórza Karpackiego należą kościoły w Haczowie, Bliznem, Golcowej, Domaradzu, Humniskach i Iwoniczu. Natomiast najpiękniejsze z zachowanych XVI-wiecznych budowli znajdują się w Święcanach, Trzcinicy, Binarowej, Sękowej i Libuszy. Cztery ostatnie zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach ma utwierdzać w przekonaniu, że ponad tym co dzieliło poszczególne wyznania, że ponad zaszłościami historycznymi powinna zapanować Miłość. Tę prawdę przypomina napis znajdujący się nad główną bramą: „Ponad wszystkim niech będzie miłość”.

Mini-zoo

Mini-zoo położone jest we wschodnim skrzydle Ośrodka, przy stadninie koni. W dużych zagrodach można zobaczyć stado jelenia szlachetnego, kilkanaście okazów daniela płowego, kózki miniaturki, lamy oraz sarny. W klatkach i wolierach prezentują się króliki, pawie, ptactwo wodne, kilka gatunków bażanta, gołębie i kury ozdobne oraz papugi. Ciekawą atrakcją jest również świniodzik i świnka wietnamska trzymane w jednej zagrodzie.

Strona internetowa Ośrodka Wypoczynkowo-Rehabilitacyjnego w Myczkowcach

K.B.

Bieszczady historia krajoznawstwo mini-zoo muzeum Myczkowce Ogród Biblijny park miniatur religia turystyka

Zamek Królewski w Sanoku

Sanok, muzeum, zamek, historia, Bieszczady, Beksiński, podkarpackie, Dwa Karpie Jedlicze, noclegi, wystawa, ikony, sztuka

Muzeum Historyczne w Sanoku

Najstarsza wzmianka o grodzie w Sanoku pochodzi z 1150 roku. Współczesny zamek położony jest na wzgórzu (317 m n.p.m.), od wschodu oblanego wodami przepływającego w dole Sanu, a od południa Potoku Płowieckiego. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Historycznego.

Z dawnego, gotyckiego założenia obronnego pozostał jedynie kamienny, piętrowy budynek główny na planie prostokąta. Został on w latach 1523-1548 przebudowany przez ówczesnego starostę sanockiego Mikołaja Wolskiego. Surowa bryła ozdobiona jest tylko renesansowymi obramowaniami okien. Pierwotne skrzydła północne i południowe zostały rozebrane odpowiednio w XVIII wieku i XX wieku. W 2011 roku dobudowano skrzydło południowe, nawiązując architekturą do historycznej budowli. To w tym skrzydle mieści się galeria obrazów Zdzisława Beksińskiego, uznanego współczesnego malarza. Artysta cały swój dorobek przekazał na rzecz Muzeum Historycznego. Jego figura odlana w brązie stoi na sanockim Rynku.

Wystawy stałe w Muzeum Historycznym

Wśród stałych ekspozycji Muzeum, na szczególną uwagę zasługuje kolekcja ikon, która jest jedną z najcenniejszych w Polsce, a także kolekcja katolickiej sztuki sakralnej z regionu i zbiory etnograficzne, w tym cenna kolekcja ceramiki pokuckiej.

Sztuka sakralna – wystawę tworzą eksponaty pochodzące z kościołów i kapliczek z diecezji przemyskiej. Są to w większości dzieła anonimowych twórców. Najstarszym zabytkiem jest kamienna chrzcielnica (2. połowa XV wieku) z nieistniejącego gotyckiego kościoła pw. św. Archanioła Michała w Sanoku.

Galeria Zdzisława Beksińskiego – jest to największa na świecie, bo licząca blisko 600 prac, ekspozycja prezentująca bogatą i różnorodną twórczość jednego z najbardziej intrygujących współczesnych artystów. Pokazy multimedialne przybliżają sylwetkę tego twórcy.

Sztuka cerkiewna – wystawa liczy ponad 1200 eksponatów. Można zobaczyć najwcześniejsze przykłady malarstwa cerkiewnego oraz przedmioty liturgiczne takie jak: utensylia, drewniane i polichromowane krzyże ręczne, chorągwie, szaty, czy starodruki, które pochodzą z prawosławnych i greckokatolickich cerkwi z terenów południowo-wschodniej Polski i dzisiejszej Ukrainy.

Portret XVII – XIX w. – osoby uwiecznione na prezentowanych portretach były związane z ziemią sanocką poprzez pochodzenie, zajmowane pozycje lub koligacje rodzinne. Obiekty w większości zostały przejęte po II wojnie światowej od szlacheckiej rodziny Załuskich z Pałacu w Iwoniczu.

Sztuka współczesna – ekspozycja obejmuje ponad 220 dzieł 69 polskich i zagranicznych artystów, związanych z wybranymi zjawiskami w sztuce polskiej i zagranicznej minionego i obecnego stulecia. Główny trzon kolekcji stanowią dzieła polskich artystów powstałe we Francji, przekazane do muzeum przez darczyńców – Franciszka Prochaskę i jego żonę Marię.

Zbrojownia i schron obserwacyjny – na wystawie zaprezentowano rozwój uzbrojenia od wczesnego średniowiecza po okres II wojny światowej. Jednym z najciekawszych elementów jest oryginalny schron wybudowany w 1940 roku.

Ceramika Pokucka – kolekcja liczy ponad 500 eksponatów i jest to tego typu zbiór w Polsce. Należy wiedzieć, że Pokucie to kraina położona w Karpatach Wschodnich, w górnym biegu Prutu i Czeremoszu, na terenie dzisiejszej Ukrainy. Miejscowa ludność, Huculi, zajmowała się pasterstwem, rolnictwem i rzemiosłem. Naczynia pokuckie wykonywano z łatwo topliwych glin żelazistych i oblewane szkliwem ołowiowym.

Archeologia – wystawa przedstawia w układzie chronologicznym kulturę materialną społeczności żyjących w okolicach Sanoka, począwszy od epoki kamienia, a kończąc na okresie nowożytnym.

Galeria Mariana Kruczka – artysta uprawiał malarstwo, rzeźbę, grafikę. Z kombinacji znalezionych przedmiotów, takich jak części maszyn, trybów, drutów, śrub, koralików, muszelek, tworzył oryginalną sztukę z pogranicza ludowej baśniowości i zwierzęcej fantastyki.

Prowadzone prace archeologiczne potwierdziły istnienie wczesnośredniowiecznego grodu obronnego na północnej stronie wzgórza zamkowego. Na odkrytych fundamentach gotyckiej wieży wzniesiono taras widokowy na dolinę Sanu i miasto. Wokół zamku uporządkowano zieleńce i poprowadzono ścieżki spacerowe.

Strona Muzeum z aktualnymi godzinami zwiedzania

K.B.

Beksiński Bieszczady historia ikony muzeum podkarpackie Sanok zamek

Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku

Skansen Wsi Pogórzańskiej, Prof. Roman Reinfuss, Szymbark, małopolskie, muzeum, Gorlice, historia, Łemkowie, łemkowszczyzna, Beskid Niski, noclegi, Pogórzanie, Dwa Karpie Jedlicze

Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku

Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku powstał w latach 80. XX wieku. Obiekty eksponowane w skansenie pochodzą z obszaru Pogórza Gorlickiego.

Ekspozycja stała prezentuje 15 obiektów wraz z wyposażeniem dziewiętnastowiecznej wsi pogórzańskiej w tym m.in. chałupy, stodoły, obory, wiatraki, olejarnie i ule.

Profesor Roman Reinfuss

Roman Reinfuss (1910-1998) to etnograf, znawca polskiej sztuki ludowej i etnografii Karpat. Podczas swoich wędrówek po Beskidzie Niskim zafascynował się historią i kulturą ludową, zwłaszcza Łemków. Skłoniło go to do porzucenia wyuczonego zawodu prawnika i podjęcia studiów etnograficznych.

27 maja 2010 roku, w setną rocznicę urodzin prof. Reinfussa na terenie Skansenu odsłonięto jego pomnik (ławeczka), a Skansen przyjął imię prof. Romana Reinfussa.

Wystawy stałe w Skansenie

Spichlerz z Rożnowic to jeden z najstarszych budynków gospodarczych zachowanych na terenie Pogórza. Parter pełnił rolę drewutni, a na piętrze gromadzone było zboże. W 2011 roku obiekt został zaadoptowany na cele administracyjne.

Chałupa z Moszczenicy wchodziła w skład średnio zamożnego gospodarstwa. W chałupie znajdują się cztery pomieszczenia: przelotowa sień, po lewej stronie komora, po prawej kuchnia, a z nią izba. W kuchni prezentowane są podstawowe naczynia, sprzęty, ławy, półeczki i łóżko przeznaczone dla osoby starszej. Z kolei izba wyposażona jest w meble i ozdobiona kwiatami z bibuły, makatką, drewnianymi ptaszkami oraz zawieszonym u powały „pająkiem”. Komora pełniła rolę magazynu.

Stodoła ze Stróżnej została zbudowana pod koniec XIX wieku. Budynek jest trójdzielny, składa się z przelotowego boiska i dwóch sąsieków. Przechowywano tu zboże, słomę i siano. Ściany są budowy zrębowej, między belkami pozostawiono szczeliny dla zapewnienia przewiewu. Dach jest krokwiowy, czterospadowy, kryty słomianą strzechą ułożoną schodkowo. W budynku prezentowana jest wystawa narzędzi i sprzętów używanych w rolnictwie na Pogórzu.

Obora ze Stróżnej z końca XIX wieku prezentuje wystawę narzędzi i urządzeń rolniczych używanych w hodowli zwierząt na Pogórzu. W oborze znajdują się cztery pomieszczenia. Część główna – dwudzielna stanowi osobne pomieszczenie dla kilku krów oraz wozownię z wydzielonym miejscem dla konia. W wozowni umieszczony jest wóz wyjazdowy. Dwudzielna przybudówka w dolnej części mieści chlewik, górna część przeznaczona jest dla kur.

Chałupa z Szymbarku jest najmłodszym obiektem w Skansenie. Pochodzi z 1924 roku. Stanowi przykład zmian zachodzących w latach 30. XX wieku, widocznych w wyglądzie zewnętrznym, przy jednoczesnym zachowaniu układu wnętrz typowych dla starszych domów. W jednym z pomieszczeń zorganizowano stałą wystawę „Zioła w tradycji Pogórza”.

Kuźnia z Turzy, k. XIX wieku pierwotnie należała do dworu. Pracował w niej kowal, który prowadził działalność na potrzeby dworu i wsi. Odtworzono w niej wygląd przeciętnej kuźni pogórzańskiej z okresu międzywojennego. Wystawa „Wiejska kuźnia” prezentuje obróbkę metalu, produkcję i naprawę narzędzi na pogórzańskiej wsi.

Wiatrak z Krygu to urządzenie do mielenia zboża przedstawione na przykładzie wiatraka rolkowego, tzw. paltraka. Wiatrak ustawiony jest na metalowym słupie – osi, co pozwalało na obracanie mechanizmu z całą obudową, w zależności od kierunku wiatru. Na ścianie frontowej umieszczono koło wietrzne z ośmioma drewnianymi łopatami. Wnętrze jest niewielkich rozmiarów, całość powierzchni zajmują urządzenia młyna.

Wiatrak z Ropy to urządzenie do mielenia zboża przedstawione na przykładzie wiatraka turbinowego. Wiatrak jest nieruchomy. Do kierunku wiatru ustawiano turbinę z kołem wiatrowym, umieszczoną na dachu. Wewnątrz znajduje się kompletne urządzenie: żarna, zsyp na ziarno, skrzynia na mąkę, przekładnia pasowa, która wprowadza mechanizm w ruch.

Chałupa dymna z Siar stanowi przykład jednobudynkowej biedniackiej zagrody z połowy XIX wieku. Wewnątrz znajdują się trzy pomieszczenia: sień, kuchnia (piekarnia) oraz izba. W sieni widoczne jest wejście do piwniczki i składziku na narzędzia, a także chlewika dobudowanego do szczytu chałupy. We wszystkich pomieszczeniach jest ubite z gliny klepisko. W piekarni jest wydzielone stanowisko dla krowy. Piec jest pozbawiony komina, przez co pomieszczenie to było zadymiane. Wyposażenie izby jest bardzo skromne: niezbędne meble, urządzenia i narzędzia tkackie. Chałupa była zamieszkiwana przez mężczyznę, który utrzymywał się z tkania płótna, a potem z wyrobu chodników.

Piec garncarski ma formę typową dla terenu Pogórza. Posiada kształt półkolistej czaszy; wykonany z cegły i gliny, spód wyłożony cegłą. Z przodu duży trójkątny otwór, który na czas wypalania naczyń zabudowywano cegłą. Wewnątrz ułożone są naczynia, z których część pochodzi z odbywających się współcześnie pokazów toczenia naczyń na kole garncarskim napędzanym nogą.

Olejarnia z Gródka stanowi przykład rzadziej występujących warsztatów rzemieślniczych. W budynku znajdują się dwa pomieszczenia z urządzeniami używanymi do obróbki siemienia lnianego: stępa, nożne do ubijania siemienia, duże kopyta, niecki, prasa śrubowo-klinowa do tłoczenia oleju. W olejarni tłoczono olej lniany, który był używany głównie w okresie Wielkiego Postu i Adwentu jako omasta do pokarmów.

Studnia z Wójtowej usytuowana jest na źródełku. Ma ciekawą formę, często spotykaną na początku XX w. Ocembrowanie wykonano z płaskich kamieni rzecznych. Nad ziemią znajduje się ośmiokątna osłona dębowa o budowie zrębowej, z dwudzielnym wiekiem do przykrywania studni. Dwa pionowe słupy boczne podpierają daszek, połączone są drewnianym wałem z metalową osią zakończoną korbą. Drewniany daszek w kształcie stożka, przykryty jest gontem.

Stodoła plebańska z Zagórzan prezentuje wystawę „Sztab operacji gorlickiej. 1915”, która upamiętnia Bitwę pod Gorlicami. Stała ekspozycja (15 figur) składa się z trzech scen ukazujących: naradę sztabową oficerów wojsk państw sprzymierzonych, wojskowy szpital polowy oraz jeńców rosyjskich konwojowanych przez żołnierza armii austro-węgierskiej.

Chałupa z Gródka (1886 r.) wchodziła w skład średnio zamożnego gospodarstwa chłopskiego. Wewnątrz znajduje się wystawa „Dawne rzemiosło ludowe na Pogórzu”.

Krzyż przydrożny to rekonstrukcja krzyża wzorowana na powszechnie występujących na terenie Pogórza drewnianych krzyżach z kapliczkami. Kapliczka umieszczona jest na skrzyżowaniu belek. Wewnątrz znajduje się rzeźba Chrystusa Frasobliwego. Ramiona krzyża przystrojone wieńcem z jedliny i kwiatami z bibuły.

„Zabytkowe pojazdy i maszyny rolnicze” to ekspozycja zabytkowych maszyn i urządzeń rolniczych używanych na wsi pogórzańskiej na przełomie XIX i XX wieku. Atrakcję stanowią wozy, sanie, bryczki, które należały do zamożnych gospodarzy.

Wystawa „Pogórzanie i sąsiedzi – stroje ludowe z regionów Polski i Słowacji” prezentuje odświętne stroje ludowe pięciu grup etnograficznych i etnicznych: Pogórzan, Łemków, Lachów Sądeckich, Szaryszan i Spiszaków.

”Edukacyjny park historii budownictwa ludowego i maszyn na pograniczu polsko – słowackim” został zaprojektowany w celu edukacji, rekreacji oraz integracji sensorycznej. Poszczególne obiekty nawiązując do tradycyjnej architektury ludowej, mają za zadanie uczyć poprzez uczestnictwo w ich uruchamianiu. W parku znajduje się m.in. wiatrak do mielenia zboża na mąkę, koło wodne, kierat do napędzania maszyn rolniczych, miech kowalski z paleniskiem, maselnica i koło deptakowe.

Więcej informacji znajdziecie na stronie Muzeum w Gorlicach

Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku na Facebooku

K.B.

Beskid Niski małopolskie muzeum skansen Szymbark

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce to obiekt unikalny w skali światowej. Powstało ono w miejscu najstarszej na świecie nadal eksploatowanej kopalni ropy naftowej. Kopalnia ta została założona w 1854 roku przez Ignacego Łukasiewicza, Tytusa Trzecieskiego i Karola Klobassę-Zrenckiego.

O Ignacym Łukasiewiczu możecie poczytać na blogu: Ignacy Łukasiewicz – pierwszy nafciarz

Muzeum powstało, aby zachować i ochronić przed zniszczeniem autentyczne budynki, maszyny, urządzenia, narzędzia i dokumenty o polskim przemyśle naftowym. Zwiedzając Muzeum można zobaczyć obiekty pochodzące jeszcze z czasów założycieli kopalni.

Najcenniejsze zabytki muzealne

Kamienny obelisk ustawiony przez Ignacego Łukasiewicza w 1872 r. na pamiątkę założenia kopalni.

Kopanka Franek, wykonana ręcznie około 1860 roku do głębokości 20 m.

Kopanka Janina – ręcznie wykopana do głębokości 96 m, a następnie pogłębiona wiertnicą ręczną do głębokości 156 m. Jest eksploatowana do dziś.

Warsztat mechaniczny z 1864 roku, o konstrukcji drewnianej, który służył do obsługi wierceń metodą udarową. Znajdują się w nim najprostsze maszyny obróbcze.

Budynek Administracyjny kopalni tzw. Dom Łukasiewicza z 1865 roku, w którym zorganizowano ekspozycję apteczną. Prezentowane są tam również słuchowiska poświęcone historii odkrycia nafty i założenia kopalni ropy naftowej w Bóbrce. Niewątpliwą atrakcją jest spotkanie z samym wynalazcą – Ignacym Łukasiewiczem, multimedialnym manekinem. Łukasiewicz opowiada o swojej pracy i przeprowadza doświadczenia w laboratorium. W budynku zgromadzono też ciekawą kolekcję lamp naftowych, fotografii oraz ekspozycję geologiczną.

Drewniana kuźnia kopalniana z 1856 roku. We wnętrzu znajdują się dwa paleniska zbudowane z cegły, podsycane za pomocą skórzanego miecha z lat 1890-1895. Kuźnia wyposażona jest w stare narzędzia kowalskie.

Zrekonstruowana wiertnica ręczna z 1862 roku, służąca do wiercenia metodą udarową płytkich otworów.

Wśród muzealnych zabytków zobaczyć można również kotłownię z końca XIX wieku o konstrukcji drewnianej, wiertnicę typu kanadyjskiego z 1885 roku, wiertnicę udarową typu Bitków z 1923 roku, różnego rodzaju urządzenia wiertnicze, pompy, sprężarki dawnej konstrukcji, a także kieraty do grupowego pompowania odwiertów i wiele innych.

Kopalnia lat 60.

W 2010 roku w Muzeum powstał nowy sektor – kopalnia lat 60. Zgromadzono tu urządzenia, które jeszcze do niedawna działały na kopalniach ropy, a dziś zostały zastąpione przez nowoczesną technologię. W sektorze znajdują się ekspozycje eksploatacji ropy, stabilizacji ropy naftowej, ekspozycja zbiorników oraz ekspozycja manipulacji mediami i ekspedycji.

Stacja paliw

W budynku stacji paliw urządzono wystawę, dzięki której można zapoznać się z historią działalności Centrali Produktów Naftowych, czyli CPN-u. CPN działał w latach 1945-1999. Dużą część wystawy stanowi sprzęt laboratoryjny. Ekspozycja prezentuje zestaw do półtechnicznego destylowania próbek ropy z przegrzaniem parą wodną. Zgromadzono tu również kolekcję archiwalnych fotografii, upamiętniających historię dystrybucji paliwa, a także pamiątki z działalności marketingowej i edukacyjnej CPN-u.

Muzeum można zwiedzać wybierając jedną z kilku tras:

“Śladami naftowych pionierów” (czas zwiedzania ok. 1 godz.)

“Od kopania do wiercenia” (czas zwiedzania ok. 2 godz.)

“Trzy wieki kopalni w Bóbrce” (czas zwiedzania ok. 3 godz.)

Trasy oprowadzania z przewodnikiem

O historia Kopalni można poczytać w zakładce na stronie Muzeum.

Godziny otwarcia i ceny biletów są podawane na oficjalnej stronie Muzeum.

Jeszcze raz musimy podkreślić, że bobrzeckie Muzeum jest obiektem unikalnym w skali światowej. Koniecznie trzeba je odwiedzić.

Rok 2022 ogłoszony Rokiem Ignacego Łukasiewicza

Sejm zdecydował o ustanowieniu 2022 Rokiem Ignacego Łukasiewicza „szczególnie ze względu na wielkie i niezwykłe zasługi Ignacego Łukasiewicza dla przemysłu i gospodarki Polski, a także Jego zaangażowanie w walkę o niepodległość Ojczyzny oraz dbałość o pracowników”. W 2022 roku przypada 200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza, a także 140. rocznica jego śmierci. Jak podkreślili posłowie w uchwale „należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność odcisnęła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata”.

Galeria zdjęć

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce

muzeum, Bóbrka, Łukasiewicz, nafta, ropa naftowa, historia, przemysł naftowy, skansen, podkarpackie, Chorkówka, pierwsza kopalnia ropy naftowej, — Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce

Bóbrka ignacy łukasiewicz muzeum nafta podkarpackie ropa naftowa skansen

Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach

muzeum pttk, gorlice, bitwa gorlicka, historia, ziemia gorlicka, łemkowie, łemkowszczyzna, pogórzanie, I wojna światowa, ignacy łukasiewicz, ropa naftowa, nafta, lampa naftowa, przemysł naftowy, noclegi, jedlicze

Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach funkcjonuje od 1957 roku. Obecnie dysponuje 13 pomieszczeniami wystawienniczymi, znajdującymi się w piwnicach, na parterze i na pierwszym piętrze dwóch sąsiadujących ze sobą połączonych budynków (ul. Wąska 7-9).

W zbiorach placówki znajdują się eksponaty pogrupowane tematycznie w cztery działy:

Historia miasta Gorlice
Początki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej oraz działalność Ignacego Łukasiewicza
Wystawa pamiątek wojennych. Bitwa Gorlicka 1915
Etnografia Pogórzan i Łemków

Historia miasta Gorlice

Gorlice zostały założone w1354 roku przez rycerza Dersława Karwacjana jako tzw. miasto prywatne. Na ekspozycji, obejmującej jedno pomieszczenie na parterze, są prezentowane m.in. znaleziska i wykopaliska pochodzące z regionu Gorlic takie jak narzędzia z epoki kamienia, monety, herby i pieczęcie miasta, a także starodruki, dokumenty i przedmioty należące do tutejszych cechów rzemieślniczych, które działały na przestrzeni wieków.

W kolekcji znajduje się także oryginalny miecz katowski z XVII w., ma on na głowni łaciński napis „Fide sed cvi vide” (Bądź wierny lecz bacz komu), oraz znak kata “mistrza sprawiedliwości świętej”.

Ponadto można zobaczyć meble i wyposażenie pochodzące z dworów gorlickich i okolicznych.

Początki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej oraz działalność Ignacego Łukasiewicza

Ekspozycja poświęcona tematyce ropy naftowej, która tutejszym mieszkańcom była znana i wykorzystywana przez nich w celach gospodarczych „od zawsze” umieszczona jest w pomieszczeniu na parterze. XIX wieczną tradycję Gorlic będących kolebką polskiego przemysłu naftowego ilustrują dokumenty i pamiątki związane z pobytem Ignacego Łukasiewicza w mieście. Wynalazca pracował w Gorlicach w latach 1853-1858. To właśnie tutaj otrzymał z ropy najlepszą naftę, której użył w udoskonalonej przez siebie lampie. Dzięki Łukasiewiczowi Gorlice były pierwszym na świecie miastem, które zostało oświetlone za pomocą ulicznej lampy naftowej. Nastąpiło to w 1985 roku i od tego momentu datuje się początek rozwoju przemysłu naftowego w gorlickiem.

Wśród prezentowanych eksponatów można zobaczyć oryginalny alembik aptekarski pochodzący z pierwszej połowy XIX w. używany przez Łukasiewicza do destylacji ropy oraz odtworzony fragment starej apteki z niektórymi naczyniami i sprzętami pochodzącymi z laboratorium Łukasiewicza.

Późniejszy rozwój kopalnictwa naftowego ilustrują miniatury świdrów wiertniczych systemu udarowego i rotacyjnego eksponowane wraz z modelami nowoczesnych wież wiertniczych rozmaitych typów. Ciekawą ekspozycję stanowi bogaty zestaw produktów naftowych otrzymanych z ropy naftowej w miejscowej rafinerii. Ekspozycję uzupełnia ciekawa kolekcja stołowych lamp naftowych znanych firm austriackich i niemieckich oraz zbiór lamp górniczych, kolejarskich, kaganków oliwnych i lichtarzy.

Godnym zwrócenia uwagi eksponatem jest prezentowana figurka Chrystusa Frasobliwego pochodząca z 1593 roku. Rzeźba ta pochodzi z kapliczki stojącej przy skrzyżowaniu gorlickich ulic Kościuszki i Węgierskiej. W tym miejscu Ignacy Łukasiewicz w 1854 roku zapalił pierwszą na świecie uliczną lampę naftową.

Wystawa pamiątek wojennych. Bitwa Gorlicka 1915

Tematyka I wojny światowej na ziemiach gorlickich obejmuje wystawy zajmujące łącznie 7 pomieszczeń na parterze i w piwnicach muzeum. Zgromadzono tu pamiątki przełomowej bitwy, stoczonej przez połączone siły austriacko-węgiersko-niemieckie z wojskami rosyjskimi. Krwawa bitwa rozpoczęta 2 maja 1915 roku w zasadniczy sposób zdecydowała o dalszych losach frontu wschodniego. W jej wyniku Gorlice niemal doszczętnie zostały zniszczone.

Dział ten podzielony jest na sześć ekspozycji:

Cisza przed burzą – mundury, odznaczenia, karykatury, przedmioty należące do żołnierzy trzech walczących na Ziemi Gorlickiej armii: astro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej.

Dni grozy w Gorlicach – elementy wyposażenia i uzbrojenia żołnierzy w okresie walk na przełomie 1914/1915 roku oraz makieta przedstawiająca specyfikę wojny pozycyjnej.

Bitwa Gorlicka 2 maja 1915 r. – makieta plastyczna o wymiarach 2,5 m x 5 m przybliżająca rozmieszczenie jednostek oraz ich przemieszczanie się w pierwszym dniu Bitwy.

Krajobraz po bitwie – materiały dotyczące budowy cmentarzy wojennych oraz przykłady przedmiotów wciąż odnajdywanych, które świadczą o ciężkich walkach w tym regionie.

Gorlice w gruzach – fotografie ukazujące ogrom zniszczeń jakim uległo miasto w wyniku działań wojennych w okresie od 15 listopada 1914 do 2 maja 1915 r.

Ekspozycja figur woskowych – prezentuje postacie związane z wojennymi losami miasta i regionu.

Prezentowane zbiory dopełnione są planszami, szkicami, mapami wojskowymi oraz przedmiotami należącymi do żołnierzy.

Etnografia Pogórzan i Łemków

Eksponaty tego działu zawierają elementy kultury materialnej Pogórza Gorlickiego i Łemkowszczyzny. W sali stylizowanej na wnętrze chałupy z przełomu XIX i XX wieku prezentowane są miedzy innymi: sprzęty używane w gospodarstwie domowym, stroje Pogórzan i Łemków oraz rzemiosło artystyczne.

W tej części znajduje się ekspozycja poświęcona Bohdanowi Ihorowi Antonyczowi, poecie łemkowskiemu, który urodził się w Nowicy koło Gorlic.