Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach funkcjonuje od 1957 roku. Obecnie dysponuje 13 pomieszczeniami wystawienniczymi, znajdującymi się w piwnicach, na parterze i na pierwszym piętrze dwóch sąsiadujących ze sobą połączonych budynków (ul. Wąska 7-9).
W zbiorach placówki znajdują się eksponaty pogrupowane tematycznie w cztery działy:
- Historia miasta Gorlice
- Początki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej oraz działalność Ignacego Łukasiewicza
- Wystawa pamiątek wojennych. Bitwa Gorlicka 1915
- Etnografia Pogórzan i Łemków
Historia miasta Gorlice
Gorlice zostały założone w1354 roku przez rycerza Dersława Karwacjana jako tzw. miasto prywatne. Na ekspozycji, obejmującej jedno pomieszczenie na parterze, są prezentowane m.in. znaleziska i wykopaliska pochodzące z regionu Gorlic takie jak narzędzia z epoki kamienia, monety, herby i pieczęcie miasta, a także starodruki, dokumenty i przedmioty należące do tutejszych cechów rzemieślniczych, które działały na przestrzeni wieków.
W kolekcji znajduje się także oryginalny miecz katowski z XVII w., ma on na głowni łaciński napis „Fide sed cvi vide” (Bądź wierny lecz bacz komu), oraz znak kata “mistrza sprawiedliwości świętej”.
Ponadto można zobaczyć meble i wyposażenie pochodzące z dworów gorlickich i okolicznych.
Początki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej oraz działalność Ignacego Łukasiewicza
Ekspozycja poświęcona tematyce ropy naftowej, która tutejszym mieszkańcom była znana i wykorzystywana przez nich w celach gospodarczych „od zawsze” umieszczona jest w pomieszczeniu na parterze. XIX wieczną tradycję Gorlic będących kolebką polskiego przemysłu naftowego ilustrują dokumenty i pamiątki związane z pobytem Ignacego Łukasiewicza w mieście. Wynalazca pracował w Gorlicach w latach 1853-1858. To właśnie tutaj otrzymał z ropy najlepszą naftę, której użył w udoskonalonej przez siebie lampie. Dzięki Łukasiewiczowi Gorlice były pierwszym na świecie miastem, które zostało oświetlone za pomocą ulicznej lampy naftowej. Nastąpiło to w 1985 roku i od tego momentu datuje się początek rozwoju przemysłu naftowego w gorlickiem.
Wśród prezentowanych eksponatów można zobaczyć oryginalny alembik aptekarski pochodzący z pierwszej połowy XIX w. używany przez Łukasiewicza do destylacji ropy oraz odtworzony fragment starej apteki z niektórymi naczyniami i sprzętami pochodzącymi z laboratorium Łukasiewicza.
Późniejszy rozwój kopalnictwa naftowego ilustrują miniatury świdrów wiertniczych systemu udarowego i rotacyjnego eksponowane wraz z modelami nowoczesnych wież wiertniczych rozmaitych typów. Ciekawą ekspozycję stanowi bogaty zestaw produktów naftowych otrzymanych z ropy naftowej w miejscowej rafinerii. Ekspozycję uzupełnia ciekawa kolekcja stołowych lamp naftowych znanych firm austriackich i niemieckich oraz zbiór lamp górniczych, kolejarskich, kaganków oliwnych i lichtarzy.
Godnym zwrócenia uwagi eksponatem jest prezentowana figurka Chrystusa Frasobliwego pochodząca z 1593 roku. Rzeźba ta pochodzi z kapliczki stojącej przy skrzyżowaniu gorlickich ulic Kościuszki i Węgierskiej. W tym miejscu Ignacy Łukasiewicz w 1854 roku zapalił pierwszą na świecie uliczną lampę naftową.
Wystawa pamiątek wojennych. Bitwa Gorlicka 1915
Tematyka I wojny światowej na ziemiach gorlickich obejmuje wystawy zajmujące łącznie 7 pomieszczeń na parterze i w piwnicach muzeum. Zgromadzono tu pamiątki przełomowej bitwy, stoczonej przez połączone siły austriacko-węgiersko-niemieckie z wojskami rosyjskimi. Krwawa bitwa rozpoczęta 2 maja 1915 roku w zasadniczy sposób zdecydowała o dalszych losach frontu wschodniego. W jej wyniku Gorlice niemal doszczętnie zostały zniszczone.
Dział ten podzielony jest na sześć ekspozycji:
Cisza przed burzą – mundury, odznaczenia, karykatury, przedmioty należące do żołnierzy trzech walczących na Ziemi Gorlickiej armii: astro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej.
Dni grozy w Gorlicach – elementy wyposażenia i uzbrojenia żołnierzy w okresie walk na przełomie 1914/1915 roku oraz makieta przedstawiająca specyfikę wojny pozycyjnej.
Bitwa Gorlicka 2 maja 1915 r. – makieta plastyczna o wymiarach 2,5 m x 5 m przybliżająca rozmieszczenie jednostek oraz ich przemieszczanie się w pierwszym dniu Bitwy.
Krajobraz po bitwie – materiały dotyczące budowy cmentarzy wojennych oraz przykłady przedmiotów wciąż odnajdywanych, które świadczą o ciężkich walkach w tym regionie.
Gorlice w gruzach – fotografie ukazujące ogrom zniszczeń jakim uległo miasto w wyniku działań wojennych w okresie od 15 listopada 1914 do 2 maja 1915 r.
Ekspozycja figur woskowych – prezentuje postacie związane z wojennymi losami miasta i regionu.
Prezentowane zbiory dopełnione są planszami, szkicami, mapami wojskowymi oraz przedmiotami należącymi do żołnierzy.
Etnografia Pogórzan i Łemków
Eksponaty tego działu zawierają elementy kultury materialnej Pogórza Gorlickiego i Łemkowszczyzny. W sali stylizowanej na wnętrze chałupy z przełomu XIX i XX wieku prezentowane są miedzy innymi: sprzęty używane w gospodarstwie domowym, stroje Pogórzan i Łemków oraz rzemiosło artystyczne.
W tej części znajduje się ekspozycja poświęcona Bohdanowi Ihorowi Antonyczowi, poecie łemkowskiemu, który urodził się w Nowicy koło Gorlic.
Aktualne informacje o wystawach i wydarzeniach znajdziecie na stronie Muzeum.
K.B.
