Dolinianie

Muzeum Budownictwa Ludowego Sanok noclegi Jedlicze Łemkowie Bojkowie Pogórzanie Dolinianie nafta Galicja

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku zostało otwarte dla zwiedzających w 1966 roku z inicjatywy ówczesnego wojewódzkiego konserwatora zabytków Jerzego Tura oraz pierwszego dyrektora Muzeum Ziemi Sanockiej Aleksandra Rybickiego. Na wstępie trzeba podkreślić, że jest to największe pod względem liczby zgromadzonych obiektów muzeum etnograficzne w Polsce.

Historia Skansenu

O historii Skansenu można poczytać na oficjalnej stronie.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Obiekty w Skansenie

Muzeum prezentuje wiejskie budownictwo Beskidu Niskiego, Bieszczadów oraz przyległych do nich pogórzy. Jest podzielone na sektory, które odpowiadają dawnym grupom etnograficznym, takim jak: Pogórzanie Wschodni i Pogórzanie Zachodni, Dolinianie, Bojkowie i Łemkowie.

Pogórzanie Zachodni

Pogórzanie zachodni to polska grupa etniczna zamieszkująca tereny od rzeki Białej na zachodzie, do historycznej, XIV-wiecznej granicy między Polską a Rusią na wschodzie (po Jasiołkę i Wisłok, od Przełęczy Dukielskiej po Krosno, Strzyżów, Czudec i Rzeszów). Grupa ta powstała w okresie średniowiecza w wyniku zasiedlenia Pogórza Ciężkowicko-Dynowskiego przez ludność z województwa krakowskiego i sandomierskiego. Podstawowym zajęciem pogórzan była uprawa roli, hodowla bydła, bartnictwo. Rozwinęło się tu również tkactwo.

Karczma z Lisznej, pow. sanocki (ok. 1890)
Dwór ze Święcan
Tartak ze Zdyni, pow. gorlicki (1904)
Chałupa z Rożnowic, pow. gorlicki (1858)
Stajnia (ok. 1890)
Piwnica (ok. 1900)
Stodoła (1891)
Chlewik dla świń (1905)
Chałupa z Rzepiennika Strzyżewskiego, pow. tarnowski (1866)
Piec garncarski (pocz. XX w.)
Chałupa z Moszczenicy, pow. gorlicki (1860)
Spichlerz z Jaszczwi, pow. krośnieński (ok. 1890)
Stodoła z Błażkowej, pow. jasielski (koniec 1. poł. XIX w.)
Maneż kieratowy z Zagórzan, pow. gorlicki (1907)
Zagroda tkacka z Korczyny, pow. krośnieński (1790)
Kapliczka szafkowa z Jaszczwi, pow. krośnieński (koniec XIX w.)
Chałupa z Ustrobnej, pow. krośnieński (1897)
Stodoła z Jaszczwi, pow. krośnieński (2. poł. XIX w.)
Wiatrak z Turaszówki, pow. krośnieński (1923)
Słup z kapliczką szafkową z Jaszczwi, pow. krośnieński (1879)

Pogórzanie Wschodni

Pogórzanie wschodni to część polskiej grupy etnograficznej wyodrębnionej z Pogórzan. Obszarowo zamieszkiwali Pogórze Strzyżowskie, Pogórze Bukowskie, Pogórze Dynowskie oraz Kotlinę Krośnieńską po wschodniej i zachodniej stronie dorzecza rzeki Wisłok od Zydranowej na południu do Kańczugi na północy.

Wiatrak z Domaradza, pow. brzozowski (1926)
Wiatrak z Urzejowic, pow. przeworski (1902)
Dzwonek alarmowy
Chałupa z Węglówki, pow. krośnieński (1892)
Bróg (rekonstrukcja)
Pasieka (od końca XIX w. do połowy XX w.)
Chałupa z Niebocka, pow. brzozowski (1901)
Kapliczka z Nowej Wsi Czudeckiej, pow. strzyżowski (2 poł. XIX w.)
Szkoła z Wydrnej, pow. brzozowski (ok. 1880)
Chałupa z Bliznego, pow. brzozowski (ok. 1890)
Stodoła z Raczkowej, pow. sanocki (poł. XIX w.)
Chlewik ze Srogowa Dolnego, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Studnia
Krzyż z kapliczką szafkową z Jaszczwi, pow. krośnieński (ok. 1880)
Zagroda jednobudynkowa z Równego, pow. krośnieński (1824)
Zagroda jednobudynkowa z Lutczy, pow. strzyżowski (ok. 1870)
Chałupa z Dydni, pow. brzozowski (1871)
Murowana kapliczka z Jabłonki, pow. brzozowski (1890)
Stodoła z Łubna, pow. rzeszowski (koniec XIX w.)
Chałupa z Niebocka, pow. brzozowski (1892)
Stodoła z Jasienicy Rosielnej, pow. brzozowski (ok. 1850)
Piwnica ziemna tzw. „gruba” (pocz. XX w.)
Kierat konny (pocz. XX w.)
Kościół pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego (1667)
Plebania rzymskokatolicka z Ropy, pow. gorlicki (ok. 1865)
Spichlerz z Grabownicy Starzeńskiej, pow. brzozowski (1627)
Stajnia z Libuszy, pow. gorlicki (koniec XIX w.)
Stodoła z Nozdrzca, pow. brzozowski (1855)
Studnia z Woli Krzywieckiej, pow. przemyski (2. poł. XIX w.)
Chałupa z Kopytowej, pow. krośnieński (1. poł. XX w.)

Dolinianie zamieszkiwali wschodnią część Dołów Jasielsko-Sanockich oraz okolice Leska, Sanoka i Mrzygłodu, na południu sięgali po pasmo Bukowicy. Była to grupa mieszana, złożona z ludności polskiej i ruskiej z niewielką domieszką ludności niemieckiej, która szybko zatraciła odrębność etniczną.

Kapliczka z Lisznej, pow. sanocki (1867)
Karczma zajezdna z Rogów, pow. krośnieński (1. poł. XIX w.)
Studnia (koniec XIX w.)
Kuźnia z Haczowa, pow. brzozowski (1855)
Remiza strażacka z Lipinek, pow. gorlicki (1934)
Szopa strażacka z Jaćmierza, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Nowosiółek, pow. leski (ok. 1910)
Zagroda z Tyrawy Solnej, pow. sanocki (ok. 1910)
Studnia z Nowosiółek (ok. 1910)
Ekspozycja urządzeń olejarskich z Siedlisk-Bogusz, pow. dębicki (okres międzywojenny)
Chałupa z Glinnego, pow. leski (ok. 1925)
Studnia z Lisznej, pow. sanocki (pocz. XX w.)
Bróg z Kuźminy (pocz. XX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Posady Olchowskiej, pow. sanocki (ok. 1880)
Chałupa z Dąbrówki (1681)
Pasieka z Lisznej, pow. sanocki
Studnia z Roztoki, pow. przemyski (pocz. XX w.)
Zagroda z Nadolan (1866)
Kapliczka domkowa z Uherzec, pow. leski (1924)

Bojkowie

Bojkowie są to potomkowie osadników rusko-wołoskich, osiedlających się na terenie Bieszczadów w XV i XVI wieku.

Chałupa („chyża”) ze Skorodnego, pow. bieszczadzki (1861) ze studnią
Budynek mieszkalny ze Skorodnego, pow. bieszczadzki (1906)
Młyn wodny z Woli Komborskiej, pow. krośnieński (ok. 1880)
Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy, z Grąziowej, pow. bieszczadzki (1731)
Dzwonnica ze wsi Sierakośce, pow. przemyski (1712)
Jednobudynkowa zagroda z Wołkowyi, pow. leski (pocz. XIX w.)
Cerkiew pw. św. Onufrego Pustelnika (1750)
Dzwonnica (1751)
Kostnica (XVIII w.)
Cmentarz przycerkiewny

Łemkowie

Łemkowie to wschodniosłowiańska grupa etniczna będąca potomkami rusko-wołoskich osadników zamieszkujących od XV wieku tereny Beskidu Niskiego po obu stronach granicy polsko-słowackiej (od Osławy i Osławicy na wschodzie, do rzeki Białej na zachodzie). Łemków dzieli się na: zachodnich (w okolicach Krynicy i górnego biegu rzeki Białej), środkowych (do rzeki Jasiołki) i wschodnich (do rzeki Osławy). Podstawą gospodarki łemkowskiej była uprawa ziemi i hodowla. Łemkowie zajmowali się również rzemiosłem.

Budynek mieszkalno-gospodarczy („chyża”) z Komańczy, pow. sanocki (1885)
Spichlerz z Komańczy (pocz. XX w.)
Spichlerz z Komańczy (pocz. XX w.)
Studnia
Chałupa („chyża”) ze Smolnika, pow. sanocki (1925)
Krzyż z Krempnej, pow. jasielski (koniec XIX w.)
Zagroda jednobudynkowa z Królika Polskiego, pow. krośnieński, (koniec XIX w.)
Chałupa z Pielgrzymki (1870)
Studnia z Pielgrzymki, pocz. XX w.
Chałupa ze Zdyni, pow. gorlicki (ok. 1910)
Spichlerz (tzw. sypaniec) z Koniecznej, pow. gorlicki (ok. 1860)
Zagroda jednobudynkowa z Klimkówki, pow. gorlicki (ok. 1920)
Cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy z Ropek, pow. gorlicki (1801)
Dzwonnica bramna z Ropek (1904)
Cmentarz przycerkiewny (rekonstrukcja)
Kamienna kapliczka św. Mikołaja, z Krempnej, pow. jasielski (koniec XIX w.)

Poza sektorami: Dworek podmiejski Stupnickich z Sanoka (poł. XIX w.), dom podmiejski z Sanoka (lata 30. XX w.), Kuźnia z Wyżnego, pow. strzyżowski (2. poł. XIX w.)

Miasteczko Galicyjskie

Dużą atrakcję stanowi sektor małomiasteczkowy, stanowiący rekonstrukcję zabudowy ryku dawnego galicyjskiego miasteczka ze wszystkimi jego funkcjami. Można tu zobaczyć m.in. sklepy różnych branż, urząd gminy, synagogę, domy rzemieślników. Na terenie miasteczka umiejscowione są domy przeniesione z Jedlicza, Dębowca, Jaślisk, Sanoka, Brzozowa, Jaćmierza, Niebylca, Birczy, Rybotycz, Sokołowa i Starej Wsi, a także dom żydowski z Ustrzyk Dolnych i remiza z Golcowej.

Sektor naftowy

Ze względu na fakt, że Podkarpacie jest najstarszych ośrodkiem górnictwa naftowego na świecie, a rafinerie i kopalnie ropy naftowej istniały tutaj już przed 1884 rokiem, to wyjątkową częścią Muzeum jest sektor kopalnictwa naftowego.