Ścieżka przyrodnicza “Rymanów Zdrój”

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Ścieżka przyrodnicza "Rymanów Zdrój"

Ścieżka przyrodnicza “Rymanów Zdrój” przebiega w większości przez tereny leśne. Ma za zadanie zapoznanie turystów z walorami przyrodniczymi lasów położonych w leśnictwie Rymanów Zdrój. Na ścieżce wyznaczonych jest 17 stanowisk z ciekawymi informacjami. Ścieżka ta ukazuje również wpływ człowieka, w tym pracę leśników, na wygląd i funkcjonowanie biocenoz leśnych.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Ścieżka przyrodnicza “Rymanów Zdrój” jest jedną z najpopularniejszych tras pieszych w tym rejonie. Oznakowana jest biało-czerwonym kółkiem i ma długość około 8,5 km. Jej przejście, spacerowym tempem zajmuje 3-4 godzin.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Stanowiska na trasie ścieżki przyrodniczej:

  1. Historia Rymanowa Zdroju
  2. Torfowisko
  3. Zamczyska – góra 561 m n.p.m.
  4. Mrowisko
  5. Wierchowa – punkt widokowy
  6. Paprocie
  7. Ochrona Lasu
  8. Kopalnia
  9. Pomnik przyrody Daglezja
  10. Karmisko dla zwierząt leśnych
  11. Skrzypy
  12. Polana Horodziska
  13. Środowisko łąkowe – Polana Wilcza
  14. Barwinek pospolity
  15. Wołtuszowa Cerkwisko
  16. Remiza dla ptaków
  17. Punkt czynnej ochrony płazów
Compass, mapa, Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Fragment mapy Rymanów Zdrój i okolice, Wydawnictwo Compass.

1. Historia Rymanowa Zdroju

Historia Rymanowa Zdroju jest nierozerwalnie związana z rodziną Potockich, którzy nabyli tutejsze dobra w 1872 roku. Nowi właściciele, hr. Stanisław Potocki i jego żona Anna z Działyńskich Potocka należeli do grona patriotycznych, światłych i gospodarnych rodzin szlacheckich. Podczas wycieczki, zorganizowanej 16 sierpnia 1876 roku, hrabia Stanisław Potocki odkrył obfite źródła mineralne w dolinie Taboru. Analiza chemiczna potwierdziła właściwości lecznicze wód.

Istniejące tu źródła mineralne rozdzielono na trzy zdroje. Potoccy nadali im nazwy od imion członków rodziny Anny Działyńskiej-Potockiej: ojca Tytusa Działyńskiego, matki Celestyny z Zamojskich Działyńskiej oraz ciotki Klaudii Działyńskiej. Oficjalnie uzdrowisko zostało otwarte w 1881 roku.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

2. Torfowisko

Torfowisko to zbiorowisko roślin łąkowo-bagiennych i błotnych, z których wytwarzane są złoża torfu. Torfowiska powstają w obniżeniach terenu i na podłożu trudno przepuszczalnym, w klimacie umiarkowanym i chłodnym. Rośliny torfotwórcze wykazują nieograniczony wzrost tzn. że starsze części stopniowo obumierają i tym samym powiększają pokłady torfu.

Najważniejszą rolę odgrywają mchy, głównie torfowce oraz turzyce, a w niektórych typach torfowisk również krzewiki i wrzosowate. Torfowiska traktowano do niedawna jako nieużytki, dziś docenia się ich ważną rolę w retencji wody (zdolność zatrzymywania wody).

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

3. Góra Zamczyska 561 m n.p.m.

Góra Zamczyska dominuje w krajobrazie tej części Beskidu Niskiego zwanego Wzgórzami Rymanowskimi. Widziana od strony Rymanowa wyróżnia się uskokowym profilem, odmiennym od okolicznych, krągłych szczytów. Taki kształt góry jest pozostałością po wałach grodziska. Nazwa góry oraz podania ludowe mówią o istniejącym tu niegdyś zamku. Podobno z ruin tego zamku pobierano kamień na budowę kościoła parafialnego w Rymanowie.

Na kulminacji góry od strony północno-wschodniej stwierdzono dobrze zachowany wał kamienno-ziemny o szerokości 3,5 do 5 metrów i wysokości dochodzącej do 1,5 metra, wał zachował się również od strony południowo-wschodniej.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Góra Zamczyska w zimowej odsłonie

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

4. Wierchowa - punkt widokowy

Polanka zlokalizowana jest na zboczach góry Zamczyska. Rozpościera się z niej widok, między innymi na górę Żabią i Kopiec. Polana jest otoczona młodym lasem (zwanym przez leśników młodnikami).

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

5. Mrowisko

Mrowiska składają się z części podziemnej, sięgającej niekiedy do głębokości 2 m i nadziemnej, w kształcie kopca z igliwia, gałązek, ziaren piasku i kawałków żywicy. Mrówki spełniają istotną rolę w ograniczaniu liczebności szkodliwych owadów leśnych, szczególnie w początkowych okresach gradacji. Ze względu na korzyści, jakie dają lasom, mrówki zostały objęte ochroną, a niszczenie mrowisk jest karalne.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

6. Paprocie

Paprocie rosną najczęściej w cienistych lasach, rzadziej na mokrych łąkach. Ścisłej ochronie gatunkowej podlegają: długosz królewski, pióropusznik strusi, podrzeń żebrowiec, języcznik zwyczajny, salwinia pływająca. Ochronie częściowej podlega paprotka zwyczajna. Jednak na trasie ścieżki spotyka się najczęściej naręcznicę samczą.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

7. Ochrona lasu

W ochronie lasu ważną rolę odgrywa zabezpieczenie lasu przed zniszczeniem przez czynniki abiotyczne (pożary leśne, przemysłowe zanieczyszczenia powietrza) oraz czynniki klimatyczne (huragany, okiść, mróz, wysokie temperatury, grad, nadmiar wilgoci lub jej brak). Istotna jest też ochrona przed nadmiernym użytkowaniem ściółki, brakiem lub nadmiarem poszczególnych składników substancji pokarmowych w glebie. Spośród szkodników największe znaczenie mają owady, zwłaszcza wykazujące tendencję do masowego występowania.

8. Kopalnia

W lasach całego Beskidu Niskiego można spotkać opuszczone kopalnie, zapadnięte kopanki i rdzewiejące kiwony. Są to pozostałości po eksploatacji ropy naftowej. Ropa znalazła się w centrum zainteresowania, gdy w 1853 roku w aptece Mikolascha we Lwowie Ignacy Łukasiewicz wydestylował z ropy naftowej, naftę świetlną, która w czasie spalania dawała jasny, niekopcący płomień. Więcej do poczytania o Ignacym Łukasiewiczu i historii nafty znajdziecie na blogu: Ignacy Łukasiewicz – pierwszy nafciarz

Ze względu na zagrożenie skażenia wód mineralnych, prace przy wydobyciu ropy w okolicach Rymanowa Zdroju zostały wstrzymane, a ostateczna likwidacja odwiertu nastąpiła w 1921 roku.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

9. Daglezja - pomnik przyrody

Daglezja, czyli jedlica zielona, jest to gatunek, który pierwotnie występował w zachodniej części Ameryki Północnej. Obecnie wprowadzanie obcych gatunków do lasów jest niedopuszczalne. Jednak w  przedwojennej Europie właściciele lasów ulegali „modzie” na nierodzime gatunki drzew leśnych.

10. Karmisko

Duże ssaki występujące w lesie to przeważnie roślinożercy. Zjadają one w dużych ilościach roślinność trawiastą, zioła, krzewinki, pędy i liście krzewów oraz owoce i korę drzew leśnych. W okresie zimowym naturalna baza pokarmowa dla zwierzyny ulega znacznemu zmniejszeniu. Dokarmianie zwierzyny karmą przygotowaną przez człowieka ma na celu uzupełnienie niedostatku naturalnego pożywienia i przetrwanie przez zwierzynę zimy w dobrej kondycji.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

11. Skrzypy

Skrzyp bierze swoją nazwę od charakterystycznego dźwięku, jaki wydaje podczas ściskania rośliny. Skrzyp skrzypi, ponieważ  błony komórek są przesycone krzemionką. Niektóre gatunki skrzypów, jak skrzyp polny, łąkowy i leśny mają znaczenie lecznicze. Natomiast skrzyp olbrzymi, który dorasta nawet do 2 metrów, podlega ścisłej ochronie.

12. Polana Horodziska

Nazwa polany Horodziska sugeruje, że istniało tu osadnictwo grodowe z okresu średniowiecza. Być może było ono związane z Górą Zamczyska, u stóp której jest położona. Niedaleko polany przepływa Czarny Potok, którego nazwa pochodzi od ciemnych łupków pokrywających dno i brzegi. Na początku polany Horodziska znajdują się kapliczka św. Huberta, skład drewna oraz odwiert wody mineralnej. Największą atrakcją tego miejsca są kwitnące jesienią kwiaty zimowita jesiennego często mylonego z krokusem. Zimowit jesienny podlega ścisłej ochronie gatunkowej.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

13. Polana Wilcza

Polany leśne z uwagi na połączenie łąki z otaczającym je lasem to szczególnie bogate środowisko flory i fauny. Z rzadkich gatunków roślin będących pod całkowitą ochroną występuje zimowit jesienny i kilka gatunków storczyków. Płazy i gady reprezentowane są na tym stanowisku przez kumaka nizinnego i górskiego, ropuchę szarą, żabę trawną, salamandrę plamistą, padalca, jaszczurkę żyworódkę i zwinkę oraz żmiję zygzakowatą i zaskrońca.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

14. Barwinek pospolity

Barwinek pospolity jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Barwinek pospolity jest trujący, zawiera alkaloidy, flawonoidy, sole mineralne, kwasy organiczne (mrówkowy, bursztynowy). Jest wykorzystywany w ziołolecznictwie, ponieważ obniża ciśnienie, wykazuje działanie przeciwkrwotoczne, działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy. Barwinek kwitnie od marca do maja.

15. Wołtuszowa

Wołtuszowa jest to nieistniejąca wieś lokowana na prawie wołoskim w 1470 roku pod nazwą „Baluthowa”, na terenie rymanowskich dóbr rodu Sienieńskich. W ramach „Akcji Wisła” w 1945 roku całą ludność przesiedlono na Ukrainę, w rejon Tarnopola. Opustoszałą wieś spalił oddział UPA, aby Polacy nie mogli jej zająć. Cerkiew z 1899 r. pw. Opieki NMP została rozebrana w 1953 r. Na wschód od cerkwiska, na zboczu, znajduje się cmentarz. Wśród ocalałych nagrobków jest jeden z zachowaną datą 1889 r.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Kolejnym ciekawym przystankiem jest polanka z rzeźbami beskidzkich zbójników, popularnie nazywana Polaną Zbójnicką. 

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

W zimie zbóje również pilnują polany i opowiadają swoją historię. 

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

16. Remiza dla ptaków

Remizy dla ptaków są to powierzchnie, na których gospodaruje się wyłącznie pod kątem stworzenia optymalnych egzystencji dla ptaków. Remizy zajmują obszar porośnięty drzewami i krzewami (grab, buk, jarzębina, czeremcha, głóg, bez, trzmielina, kruszyna, róże ), których owoce są chętnie spożywane przez ptaki, a także występuje stałe, dostępne źródło wody. W zakrzaczeniach ptaki znajdują korzystne warunki do zakładania gniazd. W celu uzupełnienia miejsc lęgowych rozwiesza się budki lęgowe.

17. Punkt czynnej ochrony płazów

Płazy w okolicy Rymanowa Zdroju reprezentowane są przez salamandrę plamistą i traszki oraz kumaki, żaby, ropuchy i rzekotkę drzewną. Płazy są drapieżnikami i wiele z nich odgrywa pożyteczną rolę, bo ich ofiarą padają larwy i owady związane ze strefą dna lasu.

Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska
Rymanów Zdrój, Beskid Niski, ścieżka przyrodnicza, Wołtuszowa, Polana Zbójnicka, łemkowszczyzna, Jaga Kora, Łemkowie, na szlaku, wędrowanie, turystyka piesza, przyroda, natura, las, Zamczyska

Ścieżka opracowana i wytyczona została przez Nadleśnictwo Rymanów.

Źródło: J. Tomkiewicz, W. Zagórski, „Ścieżka przyrodnicza Rymanów Zdrój”, Rocznik Rymanowa Zdroju 2003, Stowarzyszenie Przyjaciół Rymanowa Zdroju.

Zdjęcia: K.B.

Ścieżka przyrodnicza “Rymanów Zdrój” w zimowej scenerii

Góra Cergowa 716 m n.p.m. – Beskid Niski

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze

Cergowa 716 m n.p.m.

Cergowa o wysokości 716 m n.p.m. nazywana jest też Cergowską Górą lub Wielką Górą. Jest to zalesiony szczyt Beskidu Niskiego, na południowy wschód od Dukli. Posiada trzy wierzchołki: wschodni 681 m, środkowy 683 m i najwyższy zachodni 716 m, na którym znajduje się żelazny krzyż i drewniana wieża widokowa.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze

W drzewostanie dominuje zespół buczyny karpackiej z mniejszymi skupiskami olszynki karpackiej i jaworzyny górskiej. Spotkać tu można rzadkie rośliny takie jak kłokoczka południowa, tojad wiechowaty czy sałatnica leśna.

Ozdobą stoków Cergowej w czasie kwitnienia jest licznie występujący czosnek niedźwiedzi.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze

Ciekawostką przyrodniczą są cisy, objęte ochroną w dwóch rezerwatach: „Tysiąclecia” i „Cisy w Nowej Wsi”. Większe zbiorowisko cisów, liczące około 100 krzewów w Rezerwacie „Tysiąclecia”, znajduje się na północnych stokach wschodniego wierzchołka, nad miejscowością Jasionka. Drugie skupisko w Rezerwacie „Cisy w Nowej Wsi”, liczące około 40 okazów, położone jest przy ścieżce schodzącej z polany Kozdrówka w dolinę Jasiołki, w miejscu nazywanym Górny Łaz. Cergowskie cisy mają formę niewielkich krzaczków.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze

Złota Studzienka

U podnóża północno-zachodniego stoku Cergowej znajduje się Złota Studzienka. Jest to miejsce kultu św. Jana z Dukli, który wiódł w tym miejscu pustelnicze życie. Był to zakonnik, kaznodzieja i pustelnik  żyjący w XV wieku. W 1997 r. Jan z Dukli został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II. W kapliczce z figurą Św. Jana z Dukli bije źródełko, które według wierzących ma moc uzdrawiania. W tym miejscu celebrowana jest msza święta podczas lipcowego odpustu ku czci Świętego.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego

Wieża widokowa

W 2018 roku wybudowano na szczycie drewnianą wieżę widokową o wysokości 21,72 m (do szczytu krokwi). Konstrukcja posiada 4 kondygnacje i zaprojektowana została na kształt  tak zwanych „kanadyjek”, czyli kanadyjskich wież wiertniczych, które dominowały w krajobrazie regionu za czasów Ignacego Łukasiewicza.

Warto wspomnieć, że nie jest to pierwsza budowla w tym miejscu, ponieważ na szczycie wcześniej wznosiła się wieża triangulacyjna, która służyła do pomiarów geodezyjnych, a w czasie II wojny światowej jako wieża obserwacyjna.

Z wieży można podziwiać Beskid Niski, Pogórze Karpackie z Dołami Jasielsko-Sanockimi, Karpaty Słowackie oraz Tatry.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze
cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego , rezerwat przyrody, rezerwat tysiąclecia na cergowej górze

Jaskinie i Morskie Oko

Cergowa jest też sporym skupiskiem jaskiń szczelinowych. Jaskinie koncentrują się na południowym stoku zachodniego ramienia Cergowej oraz na południowych stokach wschodniego wierzchołka. Tylko nieliczne są dostępne dla człowieka. Najbardziej znane jaskinie Cergowej mają oryginalne nazwy: „Gdzie Spadł Samolot”, „Pod Bukiem koło Szkółki”, „Pod Bukiem koło Borsuczych Dziur”, „Na Wierzchowinie”, „Gdzie Wpadł Grotołaz”. W niektórych jaskiniach zimują salamandry i nietoperze (nocki duże, podkowce małe i duże, gacki brunatne). Jaskinie Cergowej należą do najwcześniej opisywanych w Polsce. Wzmiankował je Gabriel Rzączyński w dziele „Auctuarrium historiae naturalis Regni Poloniae” z 1736 roku. Z cergowskimi jaskiniami wiążą się liczne legendy np. o podziemnych korytarzach prowadzących aż do zamku w Odrzykoniu koło Krosna oraz o psie leśniczego, który wszedł do Borsuczych Dziur, a wyszedł po drugiej stronie góry całkowicie pozbawiony sierści.

Ciekawostką, jaką można odnaleźć na Cergowej, jest miniaturowy stawek, nazywany przez miejscową ludność Morskim Okiem.  W czasie suszy zamienia się on w podmokłą łąkę o średnicy ok. 20 m.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego

Szlaki turystyczne

Na Cergową prowadzą szlaki turystyczne z kilku stron. Za najciekawszy i najłatwiejszy szlak uważany jest żółty szlak od strony Dukli. Można go rozpocząć w przysiółku Ciułówka w Lipowicy. Na szczyt wiedzie tędy ścieżka przyrodnicza.

Ciekawą propozycją jest również wejście od strony miejscowości Jasionka, ponieważ wzdłuż ścieżki do Złotej Studzienki św. Jana z Dukli, wyznaczonych jest Siedem Stacji Drogi Radości i Boleści Matki Bożej (Koronka Franciszkańska).

Przez Cergową przebiega Główny Szlak Beskidzki na osi Chyrowa – Pustelnia Św. Jana z Dukli – Nowa Wieś – Cergowa (716 m) – Lubatowa – Iwonicz-Zdrój – Rymanów-Zdrój.

cergowa, beskid niski, korona beskidu niskiego, wędrowanie, na szlaku, noclegi, dwa karpie, turystyka, podkarpackie, dukla, jasionka, wieża widokowa, lipowica, lubatowa, święty jan z dukli, złota studzienka, buczyna karpacka, miejsce kultu religijnego

Cergowa jest piękna i klimatyczna o każdej porze roku. Musicie jednak wiedzieć, że jest to kapryśna góra, na szczycie której może padać deszcz lub śnieg, kiedy w dole świeci słońce. Co więcej, na Cergowej niemal zawsze wieją silne wiatry.

K.B.

Beskid Niski – Lackowa (997 m n.p.m.) – Korona Gór Polski

Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy

Lackowa o wysokości 997 m n.p.m

Lackowa (997 m n.p.m.) to najwyższy szczyt po polskiej stronie Beskidu Niskiego. Położony jest między Krynicą Zdrój a Wysową, na granicy państwa. Pierwotnie góra nosiła łemkowską nazwę Łackowa (spolszczona nazwa to Wackowa), od imienia Łacko, mieszkańca, do którego należał ten teren. Góra jest też nazywana Chorągiewką Pułaskiego, co ma związek z wydarzeniami z czasów konfederacji barskiej. Wówczas niezalesiony szczyt Lackowej służył do porozumiewania się za pomocą sygnałów flagowych z obozem nad Wysową, znajdującym się na stokach góry Jawor. Czasem Lackowa, ze względu na wysokość, jest żartobliwie nazywana Górą Policyjną.

Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy
Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy

Zachodni stok Lackowej, którędy przebiega czerwony szlak turystyczny, jest uznawany za najbardziej stromy w Beskidzie Niskim i jeden z najbardziej stromych w polskich górach (poza Tatrami) odcinek znakowanego szlaku. Mówi się na niego „Ściana Płaczu”, ponieważ do pokonania jest ok. 240 m wzwyż na odcinku ok. 260 m i czasami niezbędne jest użycie wszystkich kończyn, żeby pokonać trasę.

Obecnie przez szczyt prowadzi tylko słowacki czerwony szlak graniczny, mający status Europejskiego szlaku długodystansowego E-3, który łączy wybrzeże Atlantyku i Morze Czarne.

Jeszcze przed II wojną światową przez Lackową prowadził Główny Szlak Beskidzki im. marszałka Józefa Piłsudskiego wytyczony przez PTT na czerwono. Jednak po wojnie został on równolegle odsunięty w tym miejscu od granicy państwa.

Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy

Warto zaznaczyć, że Lackowa należy do Korony Gór Polski. Lackową trzeba odwiedzić również podczas zdobywania Korony Beskidu Niskiego, odznaki ustanowionej przez PTTK Jasło, a także aby otrzymać Gorlicką Odznakę Górską (PTTK Oddział Gorlice).

Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy

Po obu stronach Lackowej znajdują się przełęcze: Przełęcz Pułaskiego po wschodniej stronie oddzielająca ją od pasma Ostrego Wierchu oraz Przełęcz Beskid po zachodniej, z której prowadzi  droga do Friczki na Słowacji.

Lackowa nie jest szczytem widokowym. W całości jest porośnięta lasem.

Są cztery opcje wejścia na Lackową:

  • Z Mochnaczki koło Krynicy Zdrój przez Dzielec (792 m) i dalej czerwonym szlakiem.
  • Nieoznakowany z Izb do Przełęczy Beskid (644 m) i dalej czerwonym szlakiem.
  • Zielonym szlakiem z Wysowej Zdrój przez Cigielkę (807 m) i dalej czerwonym szlakiem.
  • Znakowany żółty szlak ze wsi Ropki przez Białą Skałę (921 m) i Ostry Wierch (938 m), a dalej czerwonym szlakiem.

Dzięki takim wariantom, można zrobić pętlę, wybrać różne miejsca na start i metę lub po prostu wykorzystać szlak do wejścia i zejścia. My na pierwszą naszą wyprawę wybraliśmy opcję nr 4 z Ropek (lubimy znakowane przejścia :P) i z tej wyprawy zamieszczamy zdjęcia. Według szlakowskazu wejście z Ropek na Lackową zajmuje 2h 45 min. Po kolejnych spotkaniach z Lackową, będziemy aktualizować wpis i galerię. 🙂 

Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy
Lackowa, Korona Gór Polski, Beskid Niski, trekking, wędrowanie, na szlaku, aktywnie, noclegi, podkarpackie, europejski szlak długodystansowy E-3, Ostry Wierch, Biała Skała, Ropki, czerwony szlak, las bukowy

U podnóża Lackowej znajdowała się nieistniejąca dziś wieś Bieliczna. Była ona zamieszkiwana przez Łemków. Pozostałościami świadczącymi o przeszłości tej wsi są mała cerkiew i nieduży cmentarz z kilkoma nagrobkami. Z tego miejsca rozpościera się widok na okoliczne góry, w tym Lackową.

Lackowa została nawet wspomniana w piosence “Sponad kufla piwa” zespołu “Na Bani”:  

Ponad sady dolin i cerkiewne głowy
W rozespanych wspomnieniach nieprzytomnie tonę
Między drogą z Komańczy a bramą Lackowej.

Zachęcamy do zdobywania Korony Beskidu Niskiego.

K.B.

Góra Grzywacka 567 m n.p.m., Beskid Niski

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Góra Grzywacka o wysokości 567 m n.p.m. to szczyt w zachodniej części Beskidu Niskiego, w paśmie Beskidu Dukielskiego. Jest to naturalny punkt widokowy, na którym dodatkowo ustawiona została wieża z platformą dla turystów oraz 7-metrowym krzyżem milenijnym wieńczącym całość.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Konstrukcję wieży stanowi stalowa rura, wokół której w górę pną się strome, kręte schody. Jest to wyzwanie dla osób cierpiących na lęk wysokości, ponieważ platforma i schody są ażurowe (w formie kratownicy), więc widać jak z każdym krokiem rośnie wysokość, a wrażenie potęguje dodatkowo wiejący wiatr, który porusza całą wieżą. Platforma widokowa jest umiejscowiona 12 metrów nad ziemią. Będąc na niej można poczuć jakby się stało w bocianim gnieździe na statku płynącym przez bezkres Beskidu Niskiego. 

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Ze szczytu rozciąga się panorama w wielu kierunkach i tak: na północy rozciągają się Pogórza Ciężkowickie, Strzyżowskie i Dynowskie, a przed nimi Doły Jasielsko-Sanockie i Pogórze Jasielskie.

Na wschodzie wznosi się Cergowa 716 m.

Na południu widać takie szczyty jak Baranie 754 m, Kamień 714 m i Czerszla 731 m.

Na południowym-zachodzie, przy dobrej przejrzystości powietrza można zaobserwować odległe szczyty Tatr m.in. Łomnicę 2634 m.

Na zachodzie podziwiać można pasmo Magury Wątkowskiej.

Widoki z Góry Grzywackiej są piękne o każdej porze roku.

Z Kątów istnieje możliwość wejścia na Górę Grzywacką ścieżką, przy której ustawione są stacje Drogi Krzyżowej. Wejście na ścieżkę znajduje się koło szkoły. Obok milenijnego krzyża na szczycie stoi kaplica, która stanowi zakończenie Drogi Krzyżowej. Zarówno krzyż, jak i stacje drogi krzyżowej są w nocy podświetlone.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Na szczyt Góry Grzywackiej prowadzi zielony szlak turystyczny Mrukowa – Nowy Żmigród – Grzywacka Góra (567 m) – Kąty – Kamień (714 m). Początkowym odcinkiem trasy przebiega też Główny Szlak Beskidzki znakowany na czerwono: Kamień (714 m) – Kąty – Łysa Góra (641 m) – Polana (651 m) – Chyrowa – Pustelnia Św. Jana z Dukli. Na otwartej polanie ustawiona jest wiata turystyczna z miejscem na ognisko, więc warto wziąć ze sobą kiełbaski do upieczenia.

Dzięki połączeniu tych dwóch szlaków można zrobić pętle. Samochód można zostawić na parkingu koło kościoła parafialnego pw. Najświętszej Marii Panny w Kątach.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Przez szczyt Grzywackiej Góry przebiegają również dwa szlaki rowerowe:

Szlak zielony „Śladami św. Wojciecha”: Nowy Żmigród – Podgóry – Grzywacka – Kąty – Skalnik – wzgórze 501 m – Walik – Brzezowa – Mytarz – Nowy Żmigród

oraz

Szlak pomarańczowy „Góra Grzywacka w Kątach”: Kąty – Góra Golesz – Kąty – Góra Grzywacka (567 m) – Kąty (Zagrody) – Uroczysko Oborzysko – Kąty – Skalnik – Grodzisko „Walik” – Brzezowa – Mytarz – Nowy Żmigród – Nowy Żmigród (Podgóry) – Góra Grzywacka „Droga Krzyżowa” – Kąty

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Ciekawostkę stanowi zlokalizowane na północny-wschód od szczytu Góry Grzywackiej wzgórze Zamczysko, gdzie odnaleźć można grodzisko. Są to ruiny ziemno-drewnianej warowni, datowanej na XIII-XV wiek. Grodzisko otoczone jest przez  głębokie fosy i wysokie wały ziemne. Obecnie całe wzgórze jest zalesione (Las Księży), dlatego nie każdy wie o istnieniu tych ruin.

K.B.