Pomnik przyrody „Wodospad Trzy Wody” w Komborni

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Pomnik przyrody „Wodospad Trzy Wody” w Komborni

„Wodospad Trzy Wody” w Komborni jest pomnikiem przyrody nieożywionej. Znajduje się na terenie Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego, na Pogórzu Dynowskim. Jest on największy i najbardziej malowniczy w całym Parku.  Wodospad uformował się na wychodni piaskowca ciężkowickiego, na którym ułożone są kaskady. Próg jest wysoki na 5 metrów, a szeroki na 6 metrów u podstawy i 2 metry w górnej części. W 2008 roku został objęty ochroną pomnikową ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe. Zdecydowanie stanowi ciekawą atrakcję.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Do Wodospadu prowadzi ścieżka przyrodnicza o długości około 1,8 km.

Ścieżka przyrodnicza do „Wodospadu Trzy Wody” obejmuje 7 przystanków:

Przystanek 1 – Praca leśnika – pozyskiwanie drewna

Przystanek 2 – Zaginione Skałki

Przystanek 3 – Drzewa żywicowane

Przystanek 4 – Stanowisko sosny czarnej

Przystanek 5 – Wodospad „Trzy Wody” w Komborni

Przystanek 6 – Praca leśnika – hodowla lasu

Przystanek 7 – Dary lasu

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Ścieżka ma swój początek przy szlabanie, gdzie ustawione są dwie tablice. Jedna z informacją, że wchodzimy na teren Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego, a druga pokazuje jak wygląda przebieg ścieżki.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Trasa ścieżki na całej długości jest oznakowana na drzewach: pojedynczy czerwony pasek oraz pojedyncza czerwona strzałka w miejscach, gdzie ścieżka skręca w prawo lub w lewo. Dodatkowo w strategicznych miejscach ustawione są tabliczki z oznaczeniem kierunków.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki
Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Przy pierwszym przystanku „Praca leśnika – pozyskiwanie drewna” ustawione są ławeczki.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Aby dotrzeć do drugiego przystanku, należy przejść przez drewniany mostek i wspiąć się stokiem wzniesienia 488,6 m nad przysiółkiem Mroczki. W tym miejscu z warstw piaskowców ciężkowickich odsłaniają się wychodnie skalne. Jest to grupa skał rozrzuconych na przestrzeni około 200 m, nazywanych Zaginionymi Skałkami. Największa z nich ma długość około 40 m i  wysokość 7 m. Przejście obok niektórych jest zabezpieczone drewnianymi poręczami.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki
Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki
Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Kolejną ciekawostką na trasie są drzewa żywicowane. Na niektórych sosnach widać ślady nacięć wykonane ostrym, wąskim narzędziem. Głębokie rowki na powierzchni pozbawionej kory ułożone są w regularną jodełkę przedzieloną pionowym rowkiem. Wykonano je przed wieloma laty, w celu pozyskania żywicy na ogromną skalę. Obecnie żywicowania drzew się nie wykonuje, dlatego taki widok jest rzadko spotykany.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Wędrując przez las, docieramy do stanowiska sosny czarnej, gdzie można się doliczyć kilkunastu sztuk. Sosna czarna jest drzewem zimozielonym i długowiecznym. Posiada charakterystyczną bruzdowatą korę, ciemnobrązową w zagłębieniach i szarobrązową na wierzchu. Sosna ta może urosnąć nawet do 50 m wysokości.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Po krótkim spacerze, dochodzimy do miejsca, gdzie słychać już szum wody spływającej ze skały. Jest to punkt kulminacyjny ścieżki – „Wodospad Trzy Wody” w Komborni. Do Wodospadu prowadzą w dół schody z poręczą (bardzo przydatną w czasie roztopów), na końcu których zamontowano platformę widokową. Platforma to super pomysł, bo umożliwia podziwianie wodospadu w pełnej okazałości. Ilość przepływającej przez wodospad wody jest oczywiście bardzo zmienna, w zależności od panujących warunków pogodowych. Najlepszym okresem do jego odwiedzenia jest wczesna wiosna, kiedy stan wody jest najwyższy. Pamiętajcie wtedy o odpowiednim obuwiu, bo w lesie ścieżki będą rozmoknięte i błotniste.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki
Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Niedaleko tablicy informującej o zasadach ochrony tego pomnika przyrody ustawiono ławeczki.  Aby wrócić na parking, wytyczona została dalsza część ścieżki, dzięki której można zrobić pętlę. Należy tylko uważnie śledzić oznaczenia na drzewach. Na trasie ponownie widzimy wychodnie skalne, tym razem widziane z innej perspektywy.

Wodospad Trzy Wody, Kombornia, pomnik przyrody, czarnorzecko-strzyżowski park krajobrazowy, pogórze dynowskie, las, ścieżka przyrodnicza, wodospad, Zaginione Skałki

Po drodze możemy poczytać o pracy leśnika w zakresie hodowli lasu oraz o darach, jakie daje nam las, w tym m.in. o owocach leśnych.

Końcowy odcinek ścieżki przebiega wspólnym fragmentem od mostku do przystanku 1 i parkingu.

Zachęcamy do odwiedzania tego miejsca o każdej porze roku.

K.B.

Góra Grzywacka 567 m n.p.m., Beskid Niski

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Góra Grzywacka o wysokości 567 m n.p.m. to szczyt w zachodniej części Beskidu Niskiego, w paśmie Beskidu Dukielskiego. Jest to naturalny punkt widokowy, na którym dodatkowo ustawiona została wieża z platformą dla turystów oraz 7-metrowym krzyżem milenijnym wieńczącym całość.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Konstrukcję wieży stanowi stalowa rura, wokół której w górę pną się strome, kręte schody. Jest to wyzwanie dla osób cierpiących na lęk wysokości, ponieważ platforma i schody są ażurowe (w formie kratownicy), więc widać jak z każdym krokiem rośnie wysokość, a wrażenie potęguje dodatkowo wiejący wiatr, który porusza całą wieżą. Platforma widokowa jest umiejscowiona 12 metrów nad ziemią. Będąc na niej można poczuć jakby się stało w bocianim gnieździe na statku płynącym przez bezkres Beskidu Niskiego. 

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Ze szczytu rozciąga się panorama w wielu kierunkach i tak: na północy rozciągają się Pogórza Ciężkowickie, Strzyżowskie i Dynowskie, a przed nimi Doły Jasielsko-Sanockie i Pogórze Jasielskie.

Na wschodzie wznosi się Cergowa 716 m.

Na południu widać takie szczyty jak Baranie 754 m, Kamień 714 m i Czerszla 731 m.

Na południowym-zachodzie, przy dobrej przejrzystości powietrza można zaobserwować odległe szczyty Tatr m.in. Łomnicę 2634 m.

Na zachodzie podziwiać można pasmo Magury Wątkowskiej.

Widoki z Góry Grzywackiej są piękne o każdej porze roku.

Z Kątów istnieje możliwość wejścia na Górę Grzywacką ścieżką, przy której ustawione są stacje Drogi Krzyżowej. Wejście na ścieżkę znajduje się koło szkoły. Obok milenijnego krzyża na szczycie stoi kaplica, która stanowi zakończenie Drogi Krzyżowej. Zarówno krzyż, jak i stacje drogi krzyżowej są w nocy podświetlone.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Na szczyt Góry Grzywackiej prowadzi zielony szlak turystyczny Mrukowa – Nowy Żmigród – Grzywacka Góra (567 m) – Kąty – Kamień (714 m). Początkowym odcinkiem trasy przebiega też Główny Szlak Beskidzki znakowany na czerwono: Kamień (714 m) – Kąty – Łysa Góra (641 m) – Polana (651 m) – Chyrowa – Pustelnia Św. Jana z Dukli. Na otwartej polanie ustawiona jest wiata turystyczna z miejscem na ognisko, więc warto wziąć ze sobą kiełbaski do upieczenia.

Dzięki połączeniu tych dwóch szlaków można zrobić pętle. Samochód można zostawić na parkingu koło kościoła parafialnego pw. Najświętszej Marii Panny w Kątach.

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Przez szczyt Grzywackiej Góry przebiegają również dwa szlaki rowerowe:

Szlak zielony „Śladami św. Wojciecha”: Nowy Żmigród – Podgóry – Grzywacka – Kąty – Skalnik – wzgórze 501 m – Walik – Brzezowa – Mytarz – Nowy Żmigród

oraz

Szlak pomarańczowy „Góra Grzywacka w Kątach”: Kąty – Góra Golesz – Kąty – Góra Grzywacka (567 m) – Kąty (Zagrody) – Uroczysko Oborzysko – Kąty – Skalnik – Grodzisko „Walik” – Brzezowa – Mytarz – Nowy Żmigród – Nowy Żmigród (Podgóry) – Góra Grzywacka „Droga Krzyżowa” – Kąty

grzywacka góra, beskid niski, podkarpackie, kąty, szlak pieszy, główny szlak beskidzki, wieża widokowa, platforma widokowa, krzyż papieski, krzyż milenijny, droga krzyżowa, wędrówka

Ciekawostkę stanowi zlokalizowane na północny-wschód od szczytu Góry Grzywackiej wzgórze Zamczysko, gdzie odnaleźć można grodzisko. Są to ruiny ziemno-drewnianej warowni, datowanej na XIII-XV wiek. Grodzisko otoczone jest przez  głębokie fosy i wysokie wały ziemne. Obecnie całe wzgórze jest zalesione (Las Księży), dlatego nie każdy wie o istnieniu tych ruin.

K.B.