zamek – Dwa Karpie Jedlicze

Sanok, muzeum, zamek, historia, Bieszczady, Beksiński, podkarpackie, Dwa Karpie Jedlicze, noclegi, wystawa, ikony, sztuka

Muzeum Historyczne w Sanoku

Najstarsza wzmianka o grodzie w Sanoku pochodzi z 1150 roku. Współczesny zamek położony jest na wzgórzu (317 m n.p.m.), od wschodu oblanego wodami przepływającego w dole Sanu, a od południa Potoku Płowieckiego. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Historycznego.

Z dawnego, gotyckiego założenia obronnego pozostał jedynie kamienny, piętrowy budynek główny na planie prostokąta. Został on w latach 1523-1548 przebudowany przez ówczesnego starostę sanockiego Mikołaja Wolskiego. Surowa bryła ozdobiona jest tylko renesansowymi obramowaniami okien. Pierwotne skrzydła północne i południowe zostały rozebrane odpowiednio w XVIII wieku i XX wieku. W 2011 roku dobudowano skrzydło południowe, nawiązując architekturą do historycznej budowli. To w tym skrzydle mieści się galeria obrazów Zdzisława Beksińskiego, uznanego współczesnego malarza. Artysta cały swój dorobek przekazał na rzecz Muzeum Historycznego. Jego figura odlana w brązie stoi na sanockim Rynku.

Wystawy stałe w Muzeum Historycznym

Wśród stałych ekspozycji Muzeum, na szczególną uwagę zasługuje kolekcja ikon, która jest jedną z najcenniejszych w Polsce, a także kolekcja katolickiej sztuki sakralnej z regionu i zbiory etnograficzne, w tym cenna kolekcja ceramiki pokuckiej.

Sztuka sakralna – wystawę tworzą eksponaty pochodzące z kościołów i kapliczek z diecezji przemyskiej. Są to w większości dzieła anonimowych twórców. Najstarszym zabytkiem jest kamienna chrzcielnica (2. połowa XV wieku) z nieistniejącego gotyckiego kościoła pw. św. Archanioła Michała w Sanoku.

Galeria Zdzisława Beksińskiego – jest to największa na świecie, bo licząca blisko 600 prac, ekspozycja prezentująca bogatą i różnorodną twórczość jednego z najbardziej intrygujących współczesnych artystów. Pokazy multimedialne przybliżają sylwetkę tego twórcy.

Sztuka cerkiewna – wystawa liczy ponad 1200 eksponatów. Można zobaczyć najwcześniejsze przykłady malarstwa cerkiewnego oraz przedmioty liturgiczne takie jak: utensylia, drewniane i polichromowane krzyże ręczne, chorągwie, szaty, czy starodruki, które pochodzą z prawosławnych i greckokatolickich cerkwi z terenów południowo-wschodniej Polski i dzisiejszej Ukrainy.

Portret XVII – XIX w. – osoby uwiecznione na prezentowanych portretach były związane z ziemią sanocką poprzez pochodzenie, zajmowane pozycje lub koligacje rodzinne. Obiekty w większości zostały przejęte po II wojnie światowej od szlacheckiej rodziny Załuskich z Pałacu w Iwoniczu.

Sztuka współczesna – ekspozycja obejmuje ponad 220 dzieł 69 polskich i zagranicznych artystów, związanych z wybranymi zjawiskami w sztuce polskiej i zagranicznej minionego i obecnego stulecia. Główny trzon kolekcji stanowią dzieła polskich artystów powstałe we Francji, przekazane do muzeum przez darczyńców – Franciszka Prochaskę i jego żonę Marię.

Zbrojownia i schron obserwacyjny – na wystawie zaprezentowano rozwój uzbrojenia od wczesnego średniowiecza po okres II wojny światowej. Jednym z najciekawszych elementów jest oryginalny schron wybudowany w 1940 roku.

Ceramika Pokucka – kolekcja liczy ponad 500 eksponatów i jest to tego typu zbiór w Polsce. Należy wiedzieć, że Pokucie to kraina położona w Karpatach Wschodnich, w górnym biegu Prutu i Czeremoszu, na terenie dzisiejszej Ukrainy. Miejscowa ludność, Huculi, zajmowała się pasterstwem, rolnictwem i rzemiosłem. Naczynia pokuckie wykonywano z łatwo topliwych glin żelazistych i oblewane szkliwem ołowiowym.

Archeologia – wystawa przedstawia w układzie chronologicznym kulturę materialną społeczności żyjących w okolicach Sanoka, począwszy od epoki kamienia, a kończąc na okresie nowożytnym.

Galeria Mariana Kruczka – artysta uprawiał malarstwo, rzeźbę, grafikę. Z kombinacji znalezionych przedmiotów, takich jak części maszyn, trybów, drutów, śrub, koralików, muszelek, tworzył oryginalną sztukę z pogranicza ludowej baśniowości i zwierzęcej fantastyki.

Prowadzone prace archeologiczne potwierdziły istnienie wczesnośredniowiecznego grodu obronnego na północnej stronie wzgórza zamkowego. Na odkrytych fundamentach gotyckiej wieży wzniesiono taras widokowy na dolinę Sanu i miasto. Wokół zamku uporządkowano zieleńce i poprowadzono ścieżki spacerowe.

Strona Muzeum z aktualnymi godzinami zwiedzania

K.B.

Łańcut, muzeum, zamek, zespół pałacowo-parkowy, pomnik historii, historia, podkarpackie, Lubomirscy, Potoccy, zamek Lubomirskich i Potockich w Łańcucie, zwiedzanie, turystyka, krajoznawstwo, wozownia, stajnie, pojazdy konne, Lubomirski, Potocki,

Zamek w Łańcucie, inaczej zamek Lubomirskich i Potockich w Łańcucie, jest jedną z najpiękniejszych zachowanych rezydencji arystokratycznych w Polsce. Obecnie w zamku mieści się siedziba Muzeum – Zamku w Łańcucie. Zamek może się pochwalić niezwykłymi wnętrzami mieszkalnymi oraz interesującą kolekcją pojazdów konnych.

Zamek został wzniesiony na polecenie Stanisława Lubomirskiego w latach 1629-1642. Jak na tamte czasy była to nowoczesna rezydencja typu „palazzo in fortezza”, składająca się z budynku mieszkalnego z wieżami w narożach otoczonego fortyfikacjami bastionowymi. W drugiej połowie XVIII wieku Izabella z Czartoryskich Lubomirska przekształciła fortecę w zespół pałacowo-parkowy.

Po śmierci księżnej marszałkowej Lubomirskiej, posiadłość stała się własnością jej wnuka Alfreda I Potockiego, który utworzył tutaj w 1830 roku ordynację. Z kolei jego syn Alfred II Józef był ściśle związany z dworem habsburskim, przez co w Łańcucie bywał bardzo rzadko. Z tego powodu zamek i park były mocno zaniedbanie.

Później zamek przeszedł w ręce Romana Potockiego, który z żoną Elżbietą z Radziwiłłów, przywrócił mu dawną świetność. Po gruntownej przebudowie i modernizacji, łańcucki zespół pałacowo-parkowy stał się jedną z najbardziej luksusowych rezydencji w Europie kontynentalnej. Bywało tu wielu przedstawicieli znakomitych rodów arystokratycznych oraz znanych dyplomatów. Często przyjeżdżali tutaj arcyksiążęta Rudolf oraz Franciszek Ferdynand. Na początku XX wieku ordynacja łańcucka zajmowała piąte pod względem wielkości miejsce w Polsce.

Od 1915 roku ordynatem na Łańcucie był Alfred III Potocki. W tym czasie do Łańcuta często przybywali przedstawiciele rodów królewskich, arystokracja polska i zagraniczna oraz politycy. Podejmowano tutaj m.in. króla rumuńskiego Ferdynanda z małżonką oraz Jerzego księcia Kentu z żoną. W 1944 roku Alfred III Potocki musiał opuścić Łańcut. Na szczęście w czasie działań podczas II wojny światowej zamek nie ucierpiał. Po tych wydarzeniach, zamek wraz z parkiem został przejęty przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Na tle innych magnackich rezydencji w Polsce, zamek w Łańcucie wyróżnia się najstarszymi i najpiękniejszymi wnętrzami.

Do najstarszych zachowanych należą Wielka Sień, Sala pod Stropem oraz Sala pod Zodiakiem. Pochodzą one z lat 40-tych XVII wieku.

Liczną grupę stanowią wnętrza, które powstały w XVIII wieku. Wśród nich zachowały się: Apartament Brennowski, Pokój Pompejański, Apartament Chiński, Apartament Turecki, Sala Kolumnowa, Sypialnia księżnej Marszałkowej, Salon Bouchera. Z tego samego czasu pochodzą również: Salon Rokokowy i Galeria Rzeźb.

Najbardziej reprezentacyjne komnaty powstały na początku XIX wieku na I piętrze skrzydła zachodniego i są to: Sala Balowa i Wielka Jadalnia.

Z kolei na przełomie XIX i XX wieku zaaranżowano wiele wnętrz, z których większość przetrwała do dziś w prawie niezmienionej formie. Do najciekawszych należą m.in.: Biblioteka, Salon Narożny, Jadalnia nad Bramą i pokoje kąpielowe.

W wymienionych pomieszczeniach znajdują się liczne dzieła sztuki. Do najcenniejszych należą m.in. autoportret Sofonisby Anguissoli z 1556 roku oraz rzeźba Antonia Canovy przedstawiająca Henryka Lubomirskiego jako Amora. Najstarsze eksponaty są częścią kolekcji tworzonej jeszcze przez księżną marszałkową Lubomirską, które znalazły się w Łańcucie w drugiej połowie XVIII wieku. Prezentowane wyposażenie wnętrz służyło dawniej celom użytkowym, ale też i dekoracyjnym.

W łańcuckim Muzeum możemy podziwiać różnorodne kolekcje mebli, sreber, porcelany, szkła, tkanin, instrumentów muzycznych, a także malarstwa i grafiki oraz bogaty księgozbiór. Warto podkreślić, że znajduje się tu największy w Polsce i najlepiej zachowany przykład biblioteki magnackiej. Wielkość kolekcji liczy 22 tysiące woluminów.

Zespół pałacowy otacza stary, malowniczy park o charakterze angielskiego parku krajobrazowego. Park obejmuje obszar 36 ha i dzieli się na park wewnętrzny oraz park zewnętrzny poza fosą na wschód od zamku. W skład parku wewnętrznego wchodzą Ogród Włoski, Ogród Różany i Ogród Bylinowy. Wśród drzew znaleźć można glorietę z 1800 roku.

Na terenie parku znajduje się również szereg obiektów zabytkowych, takich jak Oranżeria, Zameczek Romantyczny, ujeżdżalnia, stajnie, wozownia, szkoła muzyczna (dawniej dom ogrodników) oraz Storczykarnia.

Stajnie posiadają zachowaną oryginalną część dla koni wierzchowych oraz Szorownię Galową i Hol, w których ustawiono pojazdy konne z Muzealnej Kolekcji Pojazdów.

Muzeum w Łańcucie posiada dwie oddzielne kolekcje pojazdów konnych: kolekcję historyczną związaną z rezydencją po rodzinie Potockich i ta liczy 55 pojazdów oraz kolekcję muzealną, gromadzoną po II wojnie i wciąż otwartą, liczącą obecnie prawie 80 pojazdów.

W 2005 roku zespół zamkowo-parkowy w Łańcucie został wpisany na listę pomników historii.

Na oficjalnej stronie Muzeum-Zamek w Łańcucie znajdziecie aktualne informacje dotyczące godzin otwarcia, cen biletów wstępu, zasad zwiedzania, a także dowiecie się dlaczego w Muzeum kapcie są obowiązkowe.

Możecie też odbyć wirtualny spacer po parterze oraz pierwszym i drugim piętrze zamku.

K.B.